تکبر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خود بزرگ بینی را تکبّر گویند.
کبر یکی از
صفات رذیله می‌باشد که شخص دارای آن خود را برتر و بزرگ‌تر از دیگران می‌پندارد و دیگر افراد را
خوار و
حقیر می‌شمارد. از این عنوان به مناسبت در بابهای
طهارت،
صلات،
حج و
جهاد سخن رفته است.
کبر از صفات نکوهیدۀ نفسانی است که شخص متّصف به آن- که
متکبّر نامیده می‌شود- خود را در برابر دیگران بزرگ می‌بیند و دیگران را خوار و حقیر می‌شمارد.
در
آیات و
روایات متعدّد از تکبّر به شدّت
نکوهش و جایگاه متکبّر،
دوزخ دانسته شده است. ضمن آنکه روایات، متکبّران را دورترین مردم به
خداوند و بیشترین ساکنان دوزخ برشمرده‌اند.
کبرورزی و
غرور در برابر خداوند، آیات او،
انبیا، جانشینان ایشان، عالمان ربّانی و
مؤمنان،
حرام و از
گناهان بزرگ است.
تکبّر در برابر جبّاران و زورگویان،
کافران و بدعت‌گذاران، عملی
پسندیده است و
فروتنی در برابر آنان
کراهت شدید دارد.
اظهار کبر در
میدان جنگ با دشمن،
جایز و
مطلوب است؛ ازاین‌رو پوشیدن
لباس فخر، مانند
حریر و
دیباج در
جنگ جایز می‌باشد.
اهانت کنندۀ به
مقدّسات از روی تکبّر، محکوم به
کفر است.
از پوشیدن لباس یا بروز رفتار به شیوۀ متکبّران که انسان را شبیه و همسان با آنان می‌سازد در روایات متعدّد
نهی شده است.
در ذیل به برخی نمونه‌ها که در کتابهای فقهی ذکر شده است اشاره می‌شود.
مستحب است
نمازگزار از آنچه منافی با
خشوع است و نیز هر عملی که رنگ و بوی کبر دارد اجتناب ورزد.
توشّح (پوشیدن لباس به شیوه‌ای خاص) در
نماز- از آن جهت که شیوۀ متکبّران است-
منهیّ و
مکروه است.
همچنین پوشیدن لباس متکبّران در نماز کراهت دارد.
دست بر کمر نهادن به روش متکبران در حال
قیام، کراهت دارد.
نهادن پاها بر روی یکدیگر در حال
نشستن- از آن جهت که شیوۀ متکبّران است- و راه رفتن متکبّرانه، کراهت دارد.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۲، ص۵۸۹-۵۹۰.
