حروف متقاربه•
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حروف متقاربه،
حروف دارای مخرج و یا
صفات نزدیک به هم است.
در
علم تجوید، حروف به لحاظ نزدیکی یا دوری مخارج و
صفات، و یا اتحاد در هر دو یا یکی از آنها، به
متقارب،
متجانس،
متماثل و
متباعد تقسیم شده‌اند، که در بحث
جواز یا عدم
جواز ادغام حروف
ثمره خود را نشان می‌دهد.
متقارب به معنای نزدیک به هم است، و به حروفی متقارب گفته می‌شود که در
مخرج و یا صفات، نزدیک به هم باشند. متقارب بودن در صفات آن است که دو
حرف در اکثر صفات
مشترک باشند، مانند: (د- ج)، (ق- ک)، (ذ- ت)، (همزه ـ ع)، (ح ـ غ)، (د ـ ش) و مانند
حروف لهوی،
حروف لثوی و حروف
شفهی.
و متقارب بودن در مخرج آن است که بین مخارج دو حرف، مخرج دیگری نباشد.
متجانس به معنای هم
جنس و هم
سنخ است. و به حروفی متجانس گفته می‌شود که دارای یک مخرج، ولی در صفات مختلف باشند مانند:
حروف شجری،
نطعی،
اسلی، و نیز مانند (همزه ـ هـ)، (ع ـ ح)، (غ ـ خ)، (ت- د- ط)، (ص- س- ز)، (ث- ذ- ظ)، (ب- م- و)، (ج- ش- ی).
متماثل به معنای همانند و مثل هم است و به حروفی متماثل گفته می‌شود که در مخرج و صفات متحد باشند، به عبارت دیگر دو حرف مانند هم را متماثل می‌گویند و این حالت فقط در هر حرف نسبت به خودش وجود دارد. مانند: (د- د)، (س-س)، (ج- ج)، (ق- ق) و...
متباعد به معنای دور از هم است، و دو حرفی را گویند که مخارجشان از یکدیگر دور باشند، به این صورت که مخارج آنها یا در دو موضع مختلف باشند، مثلا یکی در موضع
حلق و دیگری در
لسان قرار داشته باشد، مانند (ح- ی)، یا در لسان و شفتین مانند (ک- ب). و اگر در یک موضع بودند میانشان حداقل یک مخرج فاصله باشد، مثلا یکی از اقصی الحلق و دیگری در ادنی الحلق باشد، مانند (ه- خ)، و یا در موضع لسان که میان آنها مخارج دیگری وجود دارد.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «حروف متقاربه».
