• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حق تغذیه (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


حق تغذیه
۱۱. گرسنگان و بینوایان، دارای حق تغذیه از اموال توانمندان:
«ولا یحض علی طعام المسکین»
[۱] حاقه/سوره۶۹، آیه۳۴.    
«و هرگز مردم را بر اطعام مستمندان تشویق نمی‌نمود.»
کلمه حض به معنای تحریک و تشویق است، و در کلام مضافی حذف شده، تقدیرش و لا یحض علی اطعام طعام المسکین است، یعنی مردم را به اطعام طعام مسکین تشویق نمی‌کند.
بعضی از مفسرین گفته‌اند: اگر تعبیر به طعام کرد، نه به اطعام، برای این بود که اشاره کرده باشد به اینکه مسکین گویا مالک زکات و صدقه است و احتیاج ندارد به اینکه کسی به او اطعام کند، وقتی طعام را که حق خود او است به او بدهند او خودش می‌خورد، بعضی دیگر گفته‌اند: طعام در آیه به معنای اطعام است. و اگر تعبیر به تشویق به طعام کرد، و نه به خود عمل (اطعام) برای این بود که حض هم شامل تشویق عملی یعنی خود عمل اطعام می‌شود، و هم شامل تشویق زبانی.
[۲] طباطبائی، سیدمحمد حسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۶۳۳.    
[۳] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۳۵۸.    
[۴] فیض کاشانی، محسن، تفسیر صافی، ج۷، ص۲۸۲.    
[۵] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۱۰، ص۴۵۶.    
[۶] حویزی، علی بن جمعه، نور الثقلین، ج۵، ص۶۷۷.    

«ولم نک نطعم المسکین»
[۷] مدثر/سوره۷۴، آیه۴۴.    
«و اطعام مستمند نمی‌کردیم!»
مراد از اطعام مسکین انفاق بر تهی دستان جامعه است، به مقداری که بتوانند کمر راست کنند و حوائجشان برطرف شود.
[۸] طباطبائی، سیدمحمد حسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۱۵۳.    

اطعام مسکین گر چه به معنی غذا دادن به بینوایان است، ولی ظاهرا منظور از آن، هر گونه کمک به نیازمندیهای ضروری نیازمندان می‌باشد اعم از خوراک و پوشاک و مسکن و غیر اینها، و همانگونه که مفسران تصریح کرده‌اند منظور از آن زکات واجب است چرا که ترک انفاقهای مستحبی سبب ورود در دوزخ نمی‌شود، و این آیه بار دیگر این مطلب را تأکید می‌کند که زکات به طور اجمال در مکه نیز نازل شده بود هر چند تشریع جزئیات و تعیین خصوصیات حدود و مخصوصا تمرکز آن در بیت المال در مدینه بوده است.
[۹] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۵، ص۲۵۳.    
[۱۰] فیض کاشانی، محسن، تفسیر صافی، ج۷، ص۳۴۰.    
[۱۱] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۱۰، ص۱۸۷.    
[۱۲] حویزی، علی بن جمعه، نور الثقلین، ج۵، ص۴۵۹.    

«ولا تحـضون علی طعام المسکین»
[۱۳] فجر/سوره۸۹، آیه۱۸.    
«و یکدیگر را بر اطعام مستمندان تشویق نمی‌کند.»
جمله «تحاضون» از ماده حض به معنی تحریص و ترغیب است، اشاره به اینکه تنها اطعام مسکین کافی نیست، بلکه مردم باید یکدیگر را بر این کار خیر تشویق کنند، تا این سنت در فضای جامعه گسترش یابد.
[۱۴] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۶، ص۴۶۳.    

می‌فرماید: شما نه یتیم را احترام می‌کنید، و نه یکدیگر را بدادن صدقه بر مساکین تهی دست سفارش و تشویق می‌کنید، و منشأ
این رفتارتان مال دوستی است.
[۱۵] طباطبائی، سیدمحمد حسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۴۷۴.    
[۱۶] فیض کاشانی، محسن، تفسیر صافی، ج۷، ص۴۷۵.    
[۱۷] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج، ص.    
[۱۸] حویزی، علی بن جمعه، نور الثقلین، ج۵، ص۵۷۳.    

«او اطعـم فی یوم ذی مسغبة• یتیمـا ذا مقربة• او مسکینـا ذا متربة»
[۱۹] بلد/سوره۹۰، آیه۱۴ - ۱۶.    
«یا اطعام کردن در روز گرسنگی • یتیمی از خویشاوندان را• یا مستمندی به خاک افتاده را.»
مسغبه از ماده سغب (بر وزن غضب) به معنی گرسنگی است بنابر این «یوم ذی مسغبة» به معنی روز گرسنگی است گرچه همیشه گرسنگان در جوامع بشری بوده‌اند ولی این تعبیر تأکیدی است بر اطعام گرسنگان در ایام قحطی و خشکسالی و مانند آن. برای اهمیت این موضوع، و الا اطعام گرسنگان همیشه از افضل اعمال بوده و هست.
در حدیثی از پیغمبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌خوانیم: «کسی که گرسنه‌ای را در ایام قحطی سیر کند خدا او را در قیامت از دری از درهای بهشت وارد می‌سازد که هیچ شخص دیگر از آن وارد نمی‌شود، جز کسی که عملی همانند عمل او انجام داده باشد.»
[۲۰] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۳۰.    
[۲۱] طباطبائی، سیدمحمد حسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۴۹۱.    
[۲۲] فیض کاشانی، محسن، تفسیر صافی، ج۵، ص۳۳۱.    
[۲۳] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۱۰، ص۳۶۵.    
[۲۴] حویزی، علی بن جمعه، نور الثقلین، ج۵، ص۵۸۲.    
[۲۵] سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور، ج۸، ص۵۲۵.    


فهرست مندرجات

۱ - پانویس
۲ - منبع

۱. ↑ حاقه/سوره۶۹، آیه۳۴.    
۲. ↑ طباطبائی، سیدمحمد حسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۶۳۳.    
۳. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۳۵۸.    
۴. ↑ فیض کاشانی، محسن، تفسیر صافی، ج۷، ص۲۸۲.    
۵. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۱۰، ص۴۵۶.    
۶. ↑ حویزی، علی بن جمعه، نور الثقلین، ج۵، ص۶۷۷.    
۷. ↑ مدثر/سوره۷۴، آیه۴۴.    
۸. ↑ طباطبائی، سیدمحمد حسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۱۵۳.    
۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۵، ص۲۵۳.    
۱۰. ↑ فیض کاشانی، محسن، تفسیر صافی، ج۷، ص۳۴۰.    
۱۱. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۱۰، ص۱۸۷.    
۱۲. ↑ حویزی، علی بن جمعه، نور الثقلین، ج۵، ص۴۵۹.    
۱۳. ↑ فجر/سوره۸۹، آیه۱۸.    
۱۴. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۶، ص۴۶۳.    
۱۵. ↑ طباطبائی، سیدمحمد حسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۴۷۴.    
۱۶. ↑ فیض کاشانی، محسن، تفسیر صافی، ج۷، ص۴۷۵.    
۱۷. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج، ص.    
۱۸. ↑ حویزی، علی بن جمعه، نور الثقلین، ج۵، ص۵۷۳.    
۱۹. ↑ بلد/سوره۹۰، آیه۱۴ - ۱۶.    
۲۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۳۰.    
۲۱. ↑ طباطبائی، سیدمحمد حسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۴۹۱.    
۲۲. ↑ فیض کاشانی، محسن، تفسیر صافی، ج۵، ص۳۳۱.    
۲۳. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۱۰، ص۳۶۵.    
۲۴. ↑ حویزی، علی بن جمعه، نور الثقلین، ج۵، ص۵۸۲.    
۲۵. ↑ سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور، ج۸، ص۵۲۵.    


فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حق تغذیه».    



جعبه ابزار