• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حمید بن مسلم ازدی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


حمید بن مسلم ازدی از چهره‌های مرموز و کم شناخته شده حاضر در میدان کربلا بود. او فردی متزور و دو رو و از افرادی بود که با هر جریانی که منافعش را تامین می‌کرد، همراه می‌شد.


آن گاه که بنی‌امیه را در راس قدرت دید با آنان همراه شد و جهت خوشایندشان، در کربلا حضور یافت و همراه با دیگر جنایتکاران صحرای کربلا علیه سید و سالار شهیدان (علیه‌السّلام) شمشیر کشید و زمانی که جریان اجتماعی کوفه را - بعد از واقعه کربلا- به نفع شیعیان دید با آنان هم‌آوا شد و در کنارشان در جنگ‌هایشان شرکت جست. حمید بن مسلم - به گفته خودش- از یک سو رفیق گرمابه و گلستان عمر بن سعد و از دوستان نزدیک و اهل سر او است
[۱] دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، ص۲۶۰، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۸ش.    
و از سوی دیگر رفیق شفیق ابراهیم بن مالک اشتر.
[۲] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۶، ص۱۸، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۳] مسکویه، ابوعلی، تجارب الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، ج۲، ص۱۴۷، تهران، سروش، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش.    


از دامنه وسیع گزارشاتی که او، از قبل و بعد واقعه کربلا ارائه می‌دهد چنین بر می‌آید که او در بسیاری از وقایع کربلا حضوری نزدیک داشته است؛ اما علی‌رغم این حضور پر رنگ و نزدیک، جانب امر را رعایت می‌کرده و تنها نقش یک سیاهی لشکر را در کربلا ایفا می‌کرد. او در صحرای کربلا نه شمشیری زد و نه تیری‌ انداخت و از اطرافیان خود هم می‌خواست تا چنین باشند.
[۴] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۳۴۱، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۵] شیخ مفید، الارشاد، ج۲، صص۱۰۶-۱۰۸، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳.    
[۶] اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبیین، تحقیق احمد صقر، ص۵۸-۷۷، بیروت، دارالمعرفه.    
[۷] خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین (علیه‌السّلام)، تحقیق و تعلیق محمد السماوی، ج۲، ص۳۱، قم، مکتبة المفید    
[۸] ابن اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۷۵، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.
سخن با شمر بن ذی‌الجوشن و تقبیح اقدام شمر جهت آتش زدن خیمه‌ها
[۹] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۳۳۴، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۱۰] ابن اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۶۹، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
و نیز سخن او با شمر برای بازداشتن او از به شهادت رساندن امام سجاد (علیه‌السّلام)
[۱۱] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۳۴۱، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۱۲] ابن اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۷۹، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
از اعمال شایسته‌ای است که به نقل خود او در تاریخ به ثبت رسیده است.
روایت شده که او پس از شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) به همراه خولی بن یزید از سوی عمر بن سعد ماموریت یافتند تا سر سیدالشهداء (علیه‌السّلام) را به کوفه نزد ابن‌ زیاد ببرند.
[۱۳] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت، ج۳، ص۲۰۶، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۱۴] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۳۴۸، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۱۵] شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ص۱۱۳، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳.    
[۱۶] ابن اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۸۰، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    


در وقایع و جریانات بعد از واقعه کربلا به خصوص در واقعه توابین او خود را از یاران سلیمان بن صرد خزاعی معرفی می‌کند و نقش پررنگی از خود در این پیکار به نمایش می‌گذارد؛ او تا پایان کار توابین در کنار آنها باقی می‌ماند.
[۱۷] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۴۵۲-۵۰۰، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    


گویا مختار به خوبی از روحیه حمید بن مسلم و اعمال مزدورانه‌اش آگاهی داشت از این‌رو پس از به نتیجه رسیدن قیامش، دستور تعقیب او را صادر کرد. حمید بن مسلم به قبیله عبدالقیس پناه برد و در میان آنان مخفی شد. سائب بن مالک و گروهی از یارانش وارد این قبیله شدند و به جستجوی او پرداختند؛ اما زمانی که به دستگیری دو نفر دیگر از حاضران در کربلا مشغول بودند. حمید بن مسلم از فرصت استفاده کرد و از آنجا فرار کرد و سپس با سرودن شعری از فرارش ابراز مسرت و شادی نمود.
[۱۸] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت، ج۶، ص۴۰۹، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۱۹] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۵۳۰، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    


۱. ↑ دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، ص۲۶۰، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۸ش.    
۲. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۶، ص۱۸، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۳. ↑ مسکویه، ابوعلی، تجارب الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، ج۲، ص۱۴۷، تهران، سروش، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش.    
۴. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۳۴۱، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۵. ↑ شیخ مفید، الارشاد، ج۲، صص۱۰۶-۱۰۸، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳.    
۶. ↑ اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبیین، تحقیق احمد صقر، ص۵۸-۷۷، بیروت، دارالمعرفه.    
۷. ↑ خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین (علیه‌السّلام)، تحقیق و تعلیق محمد السماوی، ج۲، ص۳۱، قم، مکتبة المفید    
۸. ↑ ابن اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۷۵، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.
۹. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۳۳۴، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۱۰. ↑ ابن اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۶۹، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
۱۱. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۳۴۱، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۱۲. ↑ ابن اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۷۹، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
۱۳. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت، ج۳، ص۲۰۶، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۱۴. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۳۴۸، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۱۵. ↑ شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ص۱۱۳، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳.    
۱۶. ↑ ابن اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۸۰، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
۱۷. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۴۵۲-۵۰۰، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۱۸. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت، ج۶، ص۴۰۹، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۱۹. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۵۳۰، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «قاتلان امام حسین (علیه‌السلام)»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۳/۱۳.    



جعبه ابزار