روز قیامت و ویژگی های آن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلید واژه: قیامت،
روز‌حساب پرسش: درباره روز‌قیامت و اوصاف و ویژگی‌های آن توضیح دهید.
پاسخ: قرآن‌کریم برای نشان دادن ویژگی‌های قیامت که مسلما آثار تربیتی فوق‌العاده‌ای دارد از نام‌های گوناگون استفاده می‌کند تا ترسیم دقیقی در مجموع آیات از آن روز عظیم و حوادث فوق العاده و تکان دهنده آن کرده باشد.در قرآن‌کریم حداقل از هفتاد نام قیامت اسم برده شده است که در واقع از هفتاد دریچه مختلف به روز قیامت نگاه می‌کند که از جمله آن نام‌ها، روز‌قیام، روز‌حساب، روز‌جزا و .... است.
آن روز روز‌قیام است، در قرآن‌کریم تعبیر قیامت که از ماده قیام است تکرار گردیده است آری آن روز روز‌قیام و بپا‌خاستن است: روز‌قیام حساب «آن روز که حساب بر پا می‌شود»
روز‌قیام ساعت (زمان) است «آنروز که ساعت بر پا می‌شود مجرمان نومید می‌گردند».
روز‌قیام مردم «آن روز که مردم در برابر
رب العالمین قیام می‌کنند»
، روز‌قیام فرشتگان «آنروز فرشته بزرگ خدا،
روح و فرشتگان دیگر قیام می‌کنند»
و روز قیام گواهان «در آن روز که گواهان قیام می‌کنند».
آن روز، روز‌حساب است، این وصف به خاطر آن است که تمام اعمال آدمی اعم از صغیر و کبیر جزئی و کلی، معنوی و مادی، جوارحی و جوانحی بدون استثنا در آن روز مورد محاسبه قرار می‌گیرد، این وصف در پنج آیه از قرآن آمده است از جمله این آیه که می‌فرماید: «روزی که حساب بر پا می‌شود».
آن روز، روز‌جزا است، این نام و وصف در سیزده آیه قرآن آمده است که از همه مشهورتر آیه ۴ سوره حمد است که می‌فرماید: «او مالک روز جزاست».
آن روز، روز‌اجتماع است، تمام اولین و آخرین و همه
جن و
انس و حتی [[|ملائکه مقربین]] در آنجا جمع‌اند نه تنها خودشان که اعمال آنها نیز تماما در آنجا جمع‌آوری شده است و آماده عرضه به دادگاه عدل الهی است قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «به خاطر آورید که همه شما را در آن روز "اجتماع" جمع آوری می‌کنند».
قیامت، روز‌جدایی است، جدایی
حق از
باطل، جدایی صفوف مؤمنان و صالحان از کافران و مجرمان جدایی برادر از برادر و پدر و مادراز فرزند، جدایی سرنوشت خوبان و بدان، قرآن کریم می‌فرماید: «روز جدایی، میعاد همگان است».
قیامت، روز‌خروج است، قرآن کریم می‌فرماید: «آن روز، روزی است که همه اموات زنده شده (و از قبرها) خارج می‌شوند».
آری آن روز، روز خارج شدن از مرگ به حیات و از عالم
برزخ به عالم
آخرت و از درون به برون و از پنهان به آشکار است.
قیامت، روز‌بزرگ است، «وای بر کافران از مشاهده روز‌بزرگ»
توصیف آن روز به عظمت به خاطر امور مهمی است که در آن روز‌بزرگ واقع می‌شود.
قیامت، روز‌حسرت و ندامت است، «آنها را از روز‌حسرت بترسان، روزی که همه چیز پایان می‌یابد و حکم نهایی صادر می‌شود و این در حالی است که آنها (هنوز) در غفلتند و ایمان نمی‌آورند»
روز قیامت راستی روز اندوه و ندامت و حسرت شدید است، نه تنها برای بدکاران بلکه حتی برای نیکوکاران زیرا وقتی پاداش‌ها را می‌بینند تاسف می‌خورند چرا بیشتر و بهتر
کار نیک انجام نداده‌اند.
قیامت، روز‌تغابن است، در آن روز غابن از مغبون آشکار می‌گردد «روزی که همه شما را در آن روز گرد آوری می‌کنند آن روز روز تغابن است»
. آری در آن روز بدکاران از شکست و زیان خود و فریب و نیرنگ
شیطان و از دست دادن سرمایه‌های عظیم با خبر می‌شوند و این است غبن حقیقی.
قیامت، روز صدا زدن همدیگر و یاری خواستن است، «ای قوم من بر شما از روزی که مردم یکدیگر را صدا می‌زنند (و از هم یاری می‌خواهند اما صدایشان به جایی نمی‌رسد) بیمناکم».
قیامت، روز‌تلاقی و برخورد کردن است، «خداوند روح را بر فرمانش بر هر کس از بندگانش بخواهد القا می‌کند تا انسانها را از روز‌تلاقی
انذار کند»
در آن روز انواع تلاقی‌ها رخ می‌دهد، روزی است که بندگان پروردگارشان را ملاقات می‌کنند، روزی است که انسانها با فرشتگان حساب و پاداش و کیفر تلاقی دارند، روزی است که انسان با حساب اعمال و گفتارش در آن دادگاه عدل تلاقی دارد، روزی است که گذشتگان و آیندگان با هم تلاقی می‌کنند، روز‌تلاقی ظالم و مظلوم با همدیگر و...
قیامت، روز‌سنگین است، «آنها (مجرمان) زندگی زودگذر دنیا را دوست دارند در حالی که پشت سر خود روز سخت و سنگینی را رها می‌کنند»
توصیف آنروز به ثقیل و سنگینی توصیفی است گسترده و پر معنی: سنگینی از نظر محاسبه‌ها، سنگینی از نظر مجازات‌ها، سنگینی از نظر رسوایی‌ها و سنگینی از نظر شدائد محشر و سنگینی مسئولیت‌ها و...
قیامت، روز‌پر‌مشقتی است، «آن روز، روز سختی است»
مسلما آن روز برای کافران بسیار سخت و طاقت‌فرسا و مصیبت‌بار است به طوری که نیرومندترین آنها را به زانو در می‌آورد و عاجز و ناتوان می‌سازد.
قیامت، روز‌دردناکی است،
نوح پیامبر خطاب به قوم بت پرستش می‌گوید: «من بر شما از عذاب روز دردناکی بیمناکم»
آن روز از جهات زیادی مایه درد و رنج است، از جهت رسوایی‌ها، ندامت‌ها و پشیمانی‌های کشنده، دردناک به خاطر اینکه راه بازگشتی وجود ندارد و...
قیامت، روز‌حق است، «آن روز، روز‌حق است»
بعضی از مفسران در تفسیر حقانیت آن روز به سه نکته اشاره کرده‌اند: ۱ـ آن روز حق است و غیر از آن باطل، چرا که ایام دنیا باطلش بیش از حق است. ۲ـ حق به معنای وجود ثابت است. ۳ـ آن روز روزی است که شایسته عنوان «یوم» است چرا که در آن روز روشن، اسرار مخفی آشکار می‌گردد در حالیکه در دنیا احوال خلق، مکتوم و نامعلوم (همچون شب) است.
قیامت، روزی است که چهره درهم کشیده و وحشتناک است، قرآن از زبان نیکان چنین نقل می‌کند «ما از پروردگارمان خائفیم از آن روز که
عبوس و سخت است»
. توصیف آن روز به «عبوس» کنایه از وضع وحشتناک آن روز است، یعنی آنقدر حوادث آنروز سخت و ناراحت کننده است که نه تنها انسانها در آن روز عبوس‌اند بلکه گویی خود آن روز قیافه اش را سخت در هم کشیده و ناراحت است.
قیامت، روز‌حیات‌عمومی بعد از مرگ است، «کسانی که
علم و
ایمان به آنان داده شده در قیامت به مجرمان می‌گویند: شما به اذن خدا تا [[|روز‌بعث]] (در عالم برزخ) درنگ کردید، و هم اکنون روز‌بعث (برانگیخته شدن مردگان) است، ولی شما نمی‌دانستید»
انتخاب این تعبیر (بعث) برای قیامت به خاطر آغاز حرکت است که خداوند مردگان را از قبر بر‌می‌انگیزد، سپس آنها را به سوی [[|محاکم‌قیامت]] برای حساب می‌فرستد.
قیامت، روزی است که وضع آسمان ها و زمین و کرات بهم می‌خورد و دگرگونی‌های شدیدی در جهان واقع می‌شود به آیاتی در این زمینه توجه فرمائید: «روزی که ما آسمانها را همچون طوماری در هم می‌پیچیم، سپس همانگونه که آفرینش را آغاز کردیم آن را باز‌می‌گردانیم، این وعده‌ای است که ما داده‌ایم و قطعا آنرا انجام خواهیم داد.
و در اشاره به انتقام الهی از ظالمان و مجرمان می‌فرماید: «آن در روزی واقع می‌شود که این زمین به زمین دیگر و آسمانها (به آسمان دیگر) مبدل می‌شوند»
کوه‌ها از جا کنده و متحرک می‌شوند
آسمان همچون فلز گداخته می‌شود.
قیامت، روزی بسیار‌طولانی است، «فرشتگان و روح به سوی او
عروج می‌کنند در آن روز که مقدارش پنجاه هزار
سال است.»
در این که اعدادی که درباره قیامت است برای تعداد و شماره است یا برای تکثیر دو احتمال است، به هر حال پیامی که از این آیات به گوش می‌رسد این است که همه باید خود را برای چنان روز طولانی پر‌مخاطره‌ای آماده سازند.
از ویژگی های قیامت این است که انسان ها در آن روز مانند پروانه‌های پراکنده به هر سو حرکت می‌کنند
و در تعبیری دیگر آمده که گویی مردم همانند ملخ‌های پراکنده‌اند»
این تشبیه بخاطر کثرت مردم و اضطراب آنها و ناتوانی و سرگردانی آنان می‌باشد.
از ویژگی‌های قیامت این است که پرده‌ها و حجاب ها کنار می‌روند و اسرار نهان آشکار می‌شود. قرآن در این زمینه می‌فرماید: «آن روز، روزی است که پرده‌ها و حجاب‌ها کنار می‌رود و همه انسانها با تمام اسرار درون و برونشان ظاهر می‌شوند»
و می‌فرماید: «آن روز، روزی است که اسرار نهان آشکار می‌شود».
از دیگر ویژگی های قیامت این است که انسان تمام تلاش‌ها و کوشش‌هایی که انجام داده است به خاطر می‌آورد،
این یاد‌آوری یا به خاطر مشاهده
نامه اعمال است، و یا تجسم و حضور خود اعمال و یا به خاطر گواهی اعضای بدن و فرشتگان و یا بخاطر کنار رفتن حجاب‌ها از قلب و روح انسان و زدوده شدن عوامل غفلت است.
دیگر ویژگی قیامت این است که سرمایه‌های مهم دنیا یعنی مال و ثروت، فرزندان و دوستان به حال انسان سودی نمی‌بخشند بلکه تنها حلاّل مشکلات محشر ایمان و
عمل صالح و
قلب سلیم است. قرآن‌کریم در این باره می‌فرماید: «در آن روز مال و فرزندان سودی نمی‌بخشد، مگر کسی که با قلب سلیم به پیشگاه خدا آید»
و می‌فرماید: «... روزی فرا رسد که نه در آن خرید و فروش است و نه دوستی».
دیگر ویژگی قیامت این است که هر کس در آن روز در دادگاه بزرگ الهی مسئول کارهای خویش است و خودش جریمه جرایمش را می‌پردازد قرآن کریم می‌فرماید: «و از روزی بترسید که کسی مجازات دیگری را نمی‌پذیرد
» و یا می‌فرماید: «(به یاد آورید) روزی را که هر کس (در فکر خویشتن است و تنها) به دفاع از خود می‌پردازد».
ویژگی دیگر قیامت این است که عذابش گسترده و فراگیر است، قرآن ضمن توصیف
ابرار و نیکان می‌فرماید: «آنها از روزی می‌ترسند که عذابش گسترده و فراگیر است»
. گستردگی آن به حدی است که تمام زمین و آسمان را پر می‌کند حتی فرشتگان در وحشت فرو می‌روند.
از ویژگی های قیامت این است که زبان ها از کار می‌افتند و دیگر اعضا به سخن گفتن می‌آیند «امروز بردل ها نشان مهر می‌نهیم، و دست هایشان با ما سخن می‌گویند و پاهایشان کارهایی را که انجام می‌دادند، شهادت می‌دهند».
ویژگی دیگر قیامت این است که عذرخواهی و پوزش سودی ندارد و مورد قبول واقع نمی‌شود، قرآن‌کریم می‌فرماید: «روزیکه عذر خواهی ظالمان سودی به حالشان نمی‌بخشد و...» .
ویژگی دیگر قیامت این است که چشم‌ها تیزبین می‌شوند و [[|چشم‌بصیرت]] انسان باز می‌شود و حقایق را می‌بیند قرآن‌کریم می‌فرماید: «(به او خطاب می‌شود): تو از این صحنه (و دادگاه بزرگ) غافل بودی و ما پرده را از چشم تو کنار زدیم، و امروز چشمت کاملا تیزبین است».
در پایان لازم به توضیح است که اکثر قریب به اتفاق این اوصاف و ویژگی هایی که ما شمردیم با استفاده از کتاب پیام قرآن نوشته حضرت آیة الله مکارم شیرازی بوده است، که در این کتاب حدود هفتاد وصف و نام قیامت آمده است و مرحوم ملا محسن فیض کاشانی در کتاب محجة البیضاء حدود صد وصف برای قیامت آورده است.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «روز قیامت و ویژگی های آن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۵/۰۶.
