قول معروف
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قول معروف به معنای سخن پسندیده است. این عنوان در آیاتی چند از
قرآن کریم آمده و مقصود از آن در جاهای مختلف، متفاوت است.
فقها در کتاب‌های فقه القرآن و نیز برخی ابواب، همچون
حجر و
نکاح از آن سخن گفته‌اند.
بر واژه قول معروف در فقه مواردی تطبیق شده است.
خواستگاری از زنی که در دوران
عدّه طلاق باین و یا
عدّه وفات به سر می‌برد،
حرام است، مگر آنکه به گونۀ سربسته و اشاره باشد.
قرآن کریم از قول و قرار پنهانی با این گونه زنان نهی می‌کند، لیکن گفتن قول معروف را جایز می‌شمارد.
مقصود از قول معروف در این مسئله، خواستگاری با کنایه و به گونۀ سربسته است، مانند آنکه - طبق آنچه در
روایت آمده - بگوید: من به شما مایلم و خانمها را محترم می‌شمارم.
قرآن کریم دربارۀ صدقه دادن می‌فرماید:
«قَوْلٌ مَعْرُوفٌ وَ مَغْفِرَةٌ خَیْرٌ مِنْ صَدَقَةٍ یَتْبَعُهٰا اَذیً» گفتاری پسندیده و گذشت بهتر از صدقه‌ای است که آزاری درپی داشته باشد». مقصود از قول معروف در این آیه، بدرقه
فقیر با سخنی زیبا و پسندیده و مؤدبانه، در صورت
صدقه ندادن به او است، مانند آنکه در پاسخ سائل بگوید: خداوند راه فرج و وسیلۀ گشایشی برایت فراهم کند؛ نه اینکه با زخم زبان او را بیازارد.
از جمله محجورانِ ممنوع از تصرف در اموال خود، سفیهان‌اند. قرآن کریم از دادن اموال سفیهان به ایشان منع کرده و به سرپرستان آنان دستور داده به آنان «قول معروف، سخنی پسندیده» بگویند.
مقصود از قول معروف در این مورد، دادن وعدۀ نیکو به سفیهان است، مانند آنکه به آنان گفته شود: پس از رسیدن به حدّ رشد و
بلوغ اموالتان را در اختیارتان قرار می‌دهیم و نیز آنان را به استفادۀ درست از اموالشان تشویق کند.
•
فرهنگ فقه فارسی مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۶، ص۶۹۵
