• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مهلّب بن احمد اسدی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: مهلّب بن احمد اسدی


مهلّب بن احمد اسدی (م ۴۳۵ هـ.ق) از فقها و دانشمندان برجسته قرن پنجم در اندلس بود.
او داماد ابومحمد اصیلی، فقیه بزرگ آن دوران، بود و فقه را نزد وی آموخت.
همچنین نزد اساتیدی چون ابوزکریا اشعری و عبدالله لوارث بن خیرون نیز علم آموخت.
ایشان سفرهایی علمی به قیروان و مصر داشت و از علمای آن سرزمین‌ها نیز بهره برد.
شاگردانی چون ابوعمر بن حذّاء، ابوعبدالله بن عابد و حاتم بن محمد از وی روایت کرده‌اند.
او برای مدتی به قضاوت در مریّه و مالقه منصوب شد.
شرح صحیح بخاری، شرح موطّأ مالک و النصیح فی اختصار الصحیح (خلاصه‌ای از صحیح بخاری) ازآثار وی می‌باشد.
ایشان در سال ۴۳۳ یا ۴۳۵ (هجری قمری) درگذشت.


ابوالقاسم مهلب بن احمد بن أسید أسدی، تمیمی، اندلسی ملقب به ابن ابی صفره
[۱] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۵.    
[۲] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۲۲.    
[۳] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۹۲.    
[۴] ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۳۴۶.    
[۵] حمیدی، محمد بن فتوح، جذوة المقتبس، ص۳۵۲.    
[۶] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۷۹.    
[۷] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۲.    
[۸] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۶۷.    
[۹] ابن عمیره، احمد بن یحیی، بغیة الملتمس، ص۴۷۱.    
[۱۰] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۴۸۵.    
اهل مریّه ـ شهری در اندلس ـ بود و در همان‌جا سکونت داشت.
[۱۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۲۲.    
[۱۲] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۵.    
[۱۳] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۹۲.    
[۱۴] ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۳۴۶.    
[۱۵] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۷۹.    
[۱۶] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۳۱.    

به گفته قاضی عیاض وی علاوه بر فقه
[۱۷] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۵.    
در حدیث، ادبیات و مناظره نیز توانا و فردی صاحب‌نظر بود.
[۱۸] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۵.    
[۱۹] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۲۲.    
[۲۰] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۹۲.    
[۲۱] ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۳۴۶.    
[۲۲] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۲.    
[۲۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۴۸۵.    

بر پایه گزارش ابن بشکوال وی زمانی به قضاوت دو شهر مریّه
[۲۴] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۲۲.    
[۲۵] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۷۹.    
[۲۶] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۲.    
[۲۷] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۶۷.    
و مالقه
[۲۸] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۵.    
در اندلس دعوت شده و عهده‌دار قضاوت گردید.
[۲۹] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۹۲.    



ابوالقاسم داماد ابومحمد اصیلی بود و فقه را نزد وی فرا گرفت.
[۳۰] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۲۲.    
[۳۱] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۵.    
[۳۲] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۹۲.    
[۳۳] ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۳۴۶.    
[۳۴] حمیدی، محمد بن فتوح، جذوة المقتبس، ص۳۵۲.    
[۳۵] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۷۹.    
[۳۶] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۲.    
[۳۷] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۶۷.    
[۳۸] ابن عمیره، احمد بن یحیی، بغیة الملتمس، ص۴۷۱.    
[۳۹] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۳۱.    

از دیگر شیوخ وی، کسانی چون ابوزکریا اشعری
[۴۰] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک،ج۸، ص۳۵.    
و عبداللّه لوارث بن خیرون
[۴۱] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۵.    
را می‌توان نام برد.
ایشان به قیروان و مصر هم رفته بود و از علما و دانشمندان آن‌جا نیز بهره برده است.


مهلب بن احمد شاگردان و راویانی داشت که از آن میان می‌توان به افرادی همچون ابوعمر بن حذّاء،
[۴۲] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۲۲.    
[۴۳] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۵.    
[۴۴] ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۳۴۶.    
[۴۵] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۷۹.    
ابوعبداللّه بن عابد
[۴۶] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۲۲.    
[۴۷] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۵.    
[۴۸] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۹۲.    
[۴۹] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۷۹.    
و حاتم بن محمد
[۵۰] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۲۲.    
[۵۱] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۵.    
[۵۲] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۹۲.    
[۵۳] ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۳۴۶.    
[۵۴] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۷۹.    
اشاره کرد.

تمیمی آثاری از خود بر جای گذاشت که عبارت‌اند از:
• شرحی بر صحیح بخاری؛
[۵۵] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۲۲.    
[۵۶] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۶.    
[۵۷] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۹۲.    
[۵۸] ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۳۴۶.    
[۵۹] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۷۹.    
[۶۰] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۲.    
[۶۱] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۶۷.    
[۶۲] ابن عمیره، احمد بن یحیی، بغیة الملتمس، ص۴۷۱.    
[۶۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۴۸۵.    
[۶۴] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۳۲.    

• شرحی بر موطّأ مالک؛
[۶۵] حمیدی، محمد بن فتوح، جذوة المقتبس، ص۳۵۲.    
[۶۶] ابن عمیره، احمد بن یحیی، بغیة الملتمس، ص۴۷۱.    

• النصیح فی اختصار الصحیح که خلاصه صحیح بخاری است.
[۶۷] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۶.    
[۶۸] ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۳۴۶.    
[۶۹] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۵۴۱.    



اسدی در نهایت در ۴۳۳ (هجری قمری)
[۷۰] ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۳۴۶.    
یا ۴۳۵ (هجری قمری) از دنیا رفت.
[۷۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۲۲.    
[۷۲] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۹۳.    
[۷۳] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۷۹.    
[۷۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۴۸۵.    
[۷۵] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۵۴۱.    
[۷۶] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۳۱.    

(دیگر منابع:
[۷۷] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۷۹.    
[۷۸] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۲.    
[۷۹] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۶۷.    
[۸۰] ابن عمیره، احمد بن یحیی، بغیة الملتمس، ص۴۷۱.    
[۸۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۴۸۵.    
[۸۲] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۵۴۱.    
[۸۳] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۳۱.    
)


۱. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۵.    
۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۲۲.    
۳. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۹۲.    
۴. ↑ ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۳۴۶.    
۵. ↑ حمیدی، محمد بن فتوح، جذوة المقتبس، ص۳۵۲.    
۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۷۹.    
۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۲.    
۸. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۶۷.    
۹. ↑ ابن عمیره، احمد بن یحیی، بغیة الملتمس، ص۴۷۱.    
۱۰. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۴۸۵.    
۱۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۲۲.    
۱۲. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۵.    
۱۳. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۹۲.    
۱۴. ↑ ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۳۴۶.    
۱۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۷۹.    
۱۶. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۳۱.    
۱۷. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۵.    
۱۸. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۵.    
۱۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۲۲.    
۲۰. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۹۲.    
۲۱. ↑ ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۳۴۶.    
۲۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۲.    
۲۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۴۸۵.    
۲۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۲۲.    
۲۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۷۹.    
۲۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۲.    
۲۷. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۶۷.    
۲۸. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۵.    
۲۹. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۹۲.    
۳۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۲۲.    
۳۱. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۵.    
۳۲. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۹۲.    
۳۳. ↑ ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۳۴۶.    
۳۴. ↑ حمیدی، محمد بن فتوح، جذوة المقتبس، ص۳۵۲.    
۳۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۷۹.    
۳۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۲.    
۳۷. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۶۷.    
۳۸. ↑ ابن عمیره، احمد بن یحیی، بغیة الملتمس، ص۴۷۱.    
۳۹. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۳۱.    
۴۰. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک،ج۸، ص۳۵.    
۴۱. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۵.    
۴۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۲۲.    
۴۳. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۵.    
۴۴. ↑ ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۳۴۶.    
۴۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۷۹.    
۴۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۲۲.    
۴۷. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۵.    
۴۸. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۹۲.    
۴۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۷۹.    
۵۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۲۲.    
۵۱. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۵.    
۵۲. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۹۲.    
۵۳. ↑ ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۳۴۶.    
۵۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۷۹.    
۵۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۲۲.    
۵۶. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۶.    
۵۷. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۹۲.    
۵۸. ↑ ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۳۴۶.    
۵۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۷۹.    
۶۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۲.    
۶۱. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۶۷.    
۶۲. ↑ ابن عمیره، احمد بن یحیی، بغیة الملتمس، ص۴۷۱.    
۶۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۴۸۵.    
۶۴. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۳۲.    
۶۵. ↑ حمیدی، محمد بن فتوح، جذوة المقتبس، ص۳۵۲.    
۶۶. ↑ ابن عمیره، احمد بن یحیی، بغیة الملتمس، ص۴۷۱.    
۶۷. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۳۶.    
۶۸. ↑ ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۳۴۶.    
۶۹. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۵۴۱.    
۷۰. ↑ ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۳۴۶.    
۷۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۲۲.    
۷۲. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۹۳.    
۷۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۷۹.    
۷۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۴۸۵.    
۷۵. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۵۴۱.    
۷۶. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۳۱.    
۷۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۷۹.    
۷۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۲.    
۷۹. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۶۷.    
۸۰. ↑ ابن عمیره، احمد بن یحیی، بغیة الملتمس، ص۴۷۱.    
۸۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۴۸۵.    
۸۲. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۵۴۱.    
۸۳. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۳۱.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «مهلّب بن احمد اسدی»، ج۳، ص۳۹۳.


رده‌های این صفحه : ادیبان قرن 5 (قمری) | درگذشتگان سال 433 (قمری) | درگذشتگان سال 435 (قمری) | شخصیت‌های قرن 5 (قمری) | علمای قرن 5 (قمری) | فقهای قرن 5 (قمری) | مؤلفان قرن 5 (قمری) | محدثان قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار