هامِدَة (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هامِدَة: (وَ تَرَی الاَرْضَ هامِدَةً)«هامِدَة» از مادّه
«هُمُود» در اصل، به معنای آتشی است که خاموش شده، و به زمینی که گیاهانش خشکیده و بی‌حرکت مانده،
«هامدة» گفته می‌شود.
بعضی دیگر گفته‌اند:
«هامدة» به حالتی گفته می‌شود که حدّ فاصل میان
مرگ و
حیات است.
(يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِنَ الْبَعْثِ فَإِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ مِنْ مُضْغَةٍ مُخَلَّقَةٍ وَغَيْرِ مُخَلَّقَةٍ لِنُبَيِّنَ لَكُمْ ۚ وَنُقِرُّ فِي الْأَرْحَامِ مَا نَشَاءُ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى ثُمَّ نُخْرِجُكُمْ طِفْلًا ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّكُمْ ۖ وَمِنْكُمْ مَنْ يُتَوَفَّىٰ وَمِنْكُمْ مَنْ يُرَدُّ إِلَىٰ أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَيْلَا يَعْلَمَ مِنْ بَعْدِ عِلْمٍ شَيْئًا ۚ وَتَرَى الْأَرْضَ هَامِدَةً فَإِذَا أَنْزَلْنَا عَلَيْهَا الْمَاءَ اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ وَأَنْبَتَتْ مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ) (اى مردم! اگر در
رستاخیز شكى داريد، به اين نكته توجّه كنيد كه: ما شما را از خاك آفريديم، سپس از نطفه، و بعد از خون بسته شده، سپس از «مضغه» چيزى شبيه گوشت جويده شده، كه بعضى داراى شكل و
خلقت است و بعضى بدون شكل؛ تا براى شما روشن سازيم كه بر هر چيز قادريم). و جنين‌هايى را كه بخواهيم تا مدّت معيّنى در رحم مادران نگاه مى‌داريم؛ و آنچه را بخواهيم ساقط مى‌كنيم؛ بعد شما را بصورت طفلى بيرون مى‌آوريم؛ سپس هدف اين است كه به حدّ
کمال و
بلوغ خويش برسيد. و بعضى از شما
قبض روح مى‌شوند؛ و بعضى از شما به نامطلوب‌ترين مرحله
عمر مى‌رسند؛ آنچنان كه بعد از
علم و
آگاهی، چيزى نمى‌دانند. و همچنين زمين را در فصل زمستان خشك و مرده مى‌بينى، و هنگامى كه آب باران بر آن فرو مى‌فرستيم، به جنبش در مى‌آيد و رويش مى‌كند؛ و از هر نوع گياهان بهجت انگيز مى‌روياند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می فرماید:
راغب مى‌گويد: وقتى گفته مى‌شود همدت النار معنايش اين است كه آتش خاموش شد، و از همين باب است ارض هامدة يعنى بدون گياه و نيز نبات هامد يعنى گياه خشك. در كلام خداى تعالى هم آمده كه مى‌فرمايد:
(وَ تَرَى الْأَرْضَ هامِدَةً) و قريب به همين معنا است كلام كسى كه آن را به ارض هالكة- زمين
هلاک كننده معنا كرده است.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «هامِدَة»، ص۶۲۳.
