کتابخانه ناصریه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتابخانه ناصریه یا کتابخانه صاحب عبقات، از کتابخانه‌های بزرگ
جهان اسلام در لکهنوی
هند است که توسط
سید محمد قلی موسوی پایه‌گذاری شده و پس از او توسط فرزندانش
میر حامد حسین و
اعجاز حسین و نوه‌اش
سید ناصر حسین توسعه و تکمیل شده است. این کتابخانه هزاران جلد کتاب‌های چاپی و خطی نفیس دارد. فهرست کتاب‌های خطی این کتابخانه، در
کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی در
قم موجود است.
یکی از آثار ماندگار خاندان
میر حامد حسین ـ که
سید ناصر حسین آن‌را به اوج عظمت و شکوه رساند ـ کتابخانه بزرگ «ناصریه» است.
در آغاز، این کتابخانه با کتاب‌های علامه
سید محمد قلی موسوی شکل گرفت. سپس، با کوشش پی‌گیر آیت الله میر حامد حسین، بر تعداد کتاب‌های آن افزوده شد. وی برای تالیف عبقات، نیازمند مدارکی بود که در
هند، آسان به دست نمی‌آمد. بنابراین، به همراه برادرش، علامه
اعجاز حسین، برای به دست آوردن کتاب‌های مورد نیازش به دیگر کشورهای اسلامی همچون
عراق و
عربستان سفر کرد و با خرید هزاران کتاب بر غنای کتابخانه افزود. همچنین به سفارش او، صدها کتاب نسخه‌برداری یا به همت دیگران ـ و از همه بیشتر مرحوم
محدث نوری ـ خریداری و برایش فرستاده شد. بدین‌ترتیب، هزاران مجلد کتاب‌های چاپی و خطی نفیس و بیشتر کتب
اهل سنت در این کتابخانه گرد آمده است.
علامه شیخ
آقا بزرگ تهرانی می‌نویسد:
این کتابخانه، یکی از مفاخر جهان تشیع است که در آن، ۳۰ هزار کتاب خطی و چاپی، از نفایس کتب ـ به ویژه آثار متقدمان و متاخران اهل سنت ـ وجود دارد. استادم علامه میرزا حسین نوری برایم گفت: میر حامد حسین از لکهنو برایم نوشت که فلان کتاب را برایم تهیه کنید و بفرستید. من برایش نوشتم: شگفتا که این کتاب در کتابخانه بزرگ و عظیم شما وجود ندارد. میر حامد حسین در پاسخم نوشت: من یقین دارم که چند نسخه از این کتاب در کتابخانه‌ام موجود است، اما جست‌وجوی این کتاب و پیدا کردنش وقت بسیاری می‌گیرد و کتابی که شما برایم بفرستید زودتر به دستم می‌رسد و کمتر وقت می‌گیرد. یکی از فضلای هند، فهرست کتاب‌های تفسیری آن‌را به من نمایاند و من از کثرت آن در شگفت آمدم. خلاصه، این کتابخانه، از مهم‌ترین کتابخانه‌های شرق است.
علامه
سید محسن امین می‌نویسد:
«کتابخانه وی در لکهنو، نخستین کتابخانه از نظر اصناف کتاب ـ به‌ویژه کتاب‌های غیرشیعه ـ است، و شمار کتاب‌هایش به ۳۰ هزار جلد (چاپی و خطی) می‌رسد. وی اموال بسیار بر استنساخ و صحافی این کتاب‌ها صرف کرد و از همه آنها در تالیف عبقات استفاده نمود. این کتابخانه، هزاران جلد از نفایس مخطوطات و کتاب‌های قدیم دارد که در جای دیگر یافت نمی‌شود».
پس از میر حامد حسین، تولیت کتابخانه به فرزندش سید ناصر حسین رسید. او با همتی والا به توسعه و تکمیل کتابخانه پرداخت و عدد کتاب‌هایش را به بیش از ۶۵ هزار مجلد رسانید. از این‌رو کتابخانه به نام وی، «مکتبه ناصریه» نامیده شد.
در زمان او، کتابخانه رونقی بسزا یافت و در محل آن، تغییرات اساسی رخ داد. یکی از مؤمنان آن دیار، ساختمان بزرگی برای آن
وقف کرد. هم‌اینک، کتابخانه ناصریه ردیف بودجه در استانداری دارد و به خوبی از آن نگهداری می‌شود. فهرست کتاب‌های خطی این کتابخانه، در
کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی در
قم موجود است.
•
فرهیختگان تمدن شیعه، برگرفته از مقاله «سید ناصر حسین موسوی»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۱/۰۵/۰۳.
