• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آب حیات (کتاب) (خام)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



آب حَیات، نام چند كتاب كه دانشوران مسلمان در موضوعات گوناگون تألیف كرده‌اند؛ نویسندگان برخی از این كتابها اینانند:
۱. آزاد دهلوی: محمد حسین ملقب به شمس‌العلماء مولوی (۱۲۴۵ـ ۱۳۲۸ق/۱۸۲۹ـ۱۹۱۰م). اثر او نخستین كتاب در باب ادبیات اردو به همین زبان و متضمن شرح حال شاعران اردو زبان شبه قاره هند است. این كتاب شامل دو بخش است: بخش نخست آن دیباچه‌ای مفصل پیرامون زبان اردو و تكامل آن است؛ بخش دیگر به گزارش احوال سرایندگان اردو زبان و بررسی شعر كلاسیك اردو اختصاص یافته است. نویسنده با روشی نو و بر اساس معیارهای تازه، ادبیات اردو را بررسی كرده و نظراتی تازه ابراز داشته است. نثر او در این كتاب فصیح و زیباست. چاپ این كتاب نخستین بار در ۱۲۹۸ق/۱۸۸۱م در لاهور صورت گرفته و پس از آن در ۱۳۲۵ق/۱۹۰۷م و بار دیگر در ۱۳۳۱ق/۱۹۱۳م در همین شهر تجدید چاپ شده است.
۲. استرابادی: محمد جعفر بن ملاسیف‌الدین معروف به شریعتمدار استرابادی تهرانی (د ۱۲۶۳ق/۱۸۴۷م). كتاب او نوشته‌ای مختصر در كلام شیعه به زبان پارسی است. شریعتمدار در این رساله معانی اصول دین را بر طبق اصول مذهب شیعه جعفری بیان داشته و برای رسیدن به این هدف یكایك اصول این مذهب را بررسی كرده است. در پاره‌ای از كتابهای فهرست، این كتاب فلك مشحون خوانده شده است (شورای ملی، ج ۱۶، ص۲۳۵(
ظاهراً اصل كتاب شریعتمدار استرابادی تا به حال چاپ نشده است. نسخه‌های خطی آن در كتابخانه مركزی دانشگاه تهران، شورای ملی (سابق)، كتابخانه ملی، سنای سابق، مدرسه فیضیه قم، كتابخانه موزه بریتانیا، كتابخانه میرزا محمد طهرانی و كتابخانه سیدآقا شوشتری در نجف موجود است.
رساله آب حیات را یكی از شاگردان استرابادی در ۱۱۶ بیت به نظم درآورده است. این رساله منظوم در ۱۲۹۶ق/۱۸۷۶م همراه با برخی از رساله‌های عملی در تهران به چاپ رسیده و بار دیگر در ۱۳۴۵ش با مقدمه‌ای از سید احمد روضاتی در اصفهان تجدید چاپ شده است. نسخه‌های خطی این رساله منظوم در كتابخانه مركزی دانشگاه تهران و كتابخانه آیت‌الله مرعشی محفوظ است.
۳. خضری بك: از شاعران ترك‌زبان. آب حیات او منظومه‌ای است به زبان تركی كه در ۹۸۹ق/۱۵۸۱م آن را پدید آورده است. این اثر جنبه پندآمیز دارد و در زمینه‌های اخلاقی است.
۴. كمال پاشازاده: شمس‌الدین احمد بن سلیمان. كتاب او در ۱۳۰۴ق/۱۸۸۷م در تهران به چاپ رسیده است.
۵. مدنی: ملاعبدالرسول كاشانی (۱۲۸۰ـ۱۳۶۶ق/۱۸۶۳ـ۱۹۴۷م). اثر او آب حیات نام دارد و در ترجمه و شرح دعای سمات است. وی آن را در ۱۳۵۴ق/۱۹۳۵م نگاشته است. در آخر كتاب دو تقریظ منظوم عربی و پارسی اثر محمد موسوی و محمد صباغ تولایی درج شده است. این كتاب در ۱۳۱۹ش در كاشان به چاپ رسیده است.
۶. همدانی: حاج میرزا علی‌اكبر، معروف به صدرالاسلام و ملقب به دبیر الحاج (۱۲۷۰ـ۱۳۲۵ق/۱۸۵۳ـ۱۹۰۷م). اثر وی منظومه‌ای است در زمینه‌های اخلاقی به سبك نان و حلوا و متضمن حدود ۱،۰۰۰ بیت كه این‌گونه آغاز می‌شود:
رو رو ای دل فكر كار خویش كن فكر كار خویش را از پیش كن
این منظومه در ۱۳۱۴ق/۱۸۹۶م به خط نسخ زین‌العابدین محلاتی در چاپخانه آقا سید مرتضی، ظاهراً در تهران، به چاپ رسیده است. این چاپ چند تصویر نیز دارد.
دیگر كتابهایی كه دارای این عنوان است، اینها است:
۱. آب حیات در قوه باه، در بمبئی چاپ سنگی شده است. (مشار، فهرست چاپی فارسی، ج ۱، ص۲۴(
۲. آب حیات، به زبان اردو درباره اخلاق و رفتارهایی كه حیات جاودانی را سبب می‌شوند. این كتاب در هند چاپ شده است. (آقابزرگ، ج ۱، ص۲(

فهرست منابع:
محمدحسین آزاد، آب حیات، لاهور، ۱۹۰۷م جم‌ ؛
محمدحسین آزاد، آب حیات، به كوشش خلیفه سید محمد سالم، لاهور، ۱۹۱۳م (مقدمه)؛
آستان قدس، فهرست، ۶/۳۰۳؛
آقابزرگ، الذریعه؛ آیت‌الله مرعشی، فهرست خطی، ۲/۳۲۰ـ۳۲۲، ۱۰/۲۴۰ـ۲۴۱؛
محمد طاهر بروسه‌لی، عثمانلی مؤلفلری، استانبول، ۱۳۳۳ق، ۲/۱۶۲؛
سنای سابق، فهرست خطی، ۱/۶۱؛
شورای ملی (سابق)، فهرست خطی، ۳/۵۲۲، ۱۶/۵۰۲؛
كتابخانه ملی، فهرست خطی، ۶/۵۵ ـ۵۶، ۵۹؛
خانبابا مشار، فهرست چاپی فارسی؛
خانبابا مشار، مؤلفین چاپی فارسی و عربی، ۲/۳۱۹؛
منزوی، احمد، فهرست خطی فارسی، ۲/۸۶۸؛



جعبه ابزار