آذر (خام)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آذَر، نام نهمین ماه از سال و سومین ماه از فصل پاییز در سال شمسی در تقویم كنونی ایرانی، و نیز نام نهمین روز از هر ماه شمسی در تقویم ایرانیان قدیم. آذر )آدُر، در تلفظ فارسی میانه) به معنی «آتش» است كه به عقیده زردشتیان یكی از ایزدان بوده است (نك: آتش). در اواخر دوران ساسانی به سبب رعایت نكردن كبیسه‌ها در زمانی میان ۵۰۷ تا ۵۱۱م، آذرماه با اعتدال بهاری برابر شده بود. (التفهیم، ص۱۸۱؛ ابوریحان بیرونی، الآثار الباقیه، ذیل آذرماه؛ قانون مسعودی، ج ۱، ص۲۶۰؛ زیج كوشیار، نسخه برلین، به نقل تقی‌زاده، گاهشماری، ص۲۲، حاشیه ۴۸) در زمان ملكشاه سلجوقی در ۴۶۷ق/۱۰۷۴م كه تقویم جلالی وضع شد، آذر نیز ماه نهم تعیین گردید. نهمین روز ماه آذر یعنی «آذر روز» از آذرماه كه ایزد «آذر» را نگهبان آن می‌دانستند، در سنّت ایرانیان قدیم یكی از اعیاد به شمار می‌رفت و آن را به روایتی «آذر جشن» می‌نامیدند.
فهرست منابع:
(۱)ابوریحان بیرونی، الآثار الباقیه، به كوشش ادوارد زاخائو، لایپزیگ، ۱۹۲۳م و نسخه خطی تركیه، شماره ۴۶۶۷، ذیل آذرماه؛
(۲)ابوریحان بیرونی، التفهیم، به كوشش جلال همایی، تهران، بابك، ۱۳۶۲ش؛
(۳)ابوریحان بیرونی، قانون مسعودی، حیدرآباد دكن، ۱۹۵۴م؛
(۴)علی بن حسین مسعودی، مروج‌الذهب، به كوشش باربیه دومنار و پاوه دو كورتل، پاریس، ۱۸۷۷م، ۳/۴۱۴؛
(۵)حسن تقی‌زاده، گاهشماری در ایران قدیم، تهران، ۱۳۰۶ش، ص ۱۹۳، ۲۵۷ق، ۱/۲۶۰.
