• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آیات افک•

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


آیات افک، آیات مربوط به داستان افترا به یکی از همسران پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ؛ آیات ۱۱ تا ۲۰ سوره نور
[۱] نور/سوره۲۴، آیه۱۱ ۲۰.    
می باشد.


"افک" در لغت به معنای شدیدترین دروغ و افترا است. به آیات ۱۱ - ۲۰ سوره نور "آیات افک" می‌گویند (برخی، تا آیه ۲۶ این سوره را از آیات افک دانسته‌اند).

در بیان شان نزول این آیات گفته شده است: هرگاه رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم می‌خواست به سفر برود، میان همسران خویش قرعه می‌انداخت؛ قرعه به نام هرکس می‌افتاد، او را همراه خود می‌برد. در غزوه بنی مصطلق نیز چنین شد و قرعه به نام یکی از همسران پیامبر افتاد. هنگام بازگشت از این غزوه، شبی میانه راه، همسر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم برای قضای حاجت از لشکر مسلمانان جدا شد و سپس در پی گردنبند گسیخته اش رفت که به ناچار از لشکر دور ماند، تا این که صفوان بن معطل که مرد جوانی بود، سر رسید و او را پشت شتر سوار کرد و خود پیاده افسار شتر را می‌کشید تا به جمع مسلمانان پیوستند. در این میان، پاره‌ای از منافقان، فتنه انگیزی کرده، بر وی تهمت ناشایستی زدند که مایه دلتنگی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم شد. سرانجام پس از مدتی با نزول آیات افک، همه شایعات پایان یافت و برائت همسر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و گناه دروغگویان ثابت گردید و آنان به خواری و خفت گرفتار شده، هشدار عذاب بزرگی را از خداوند دریافت کردند.

(ان الذین جاؤوا بالافک عصبة منکم لا تحسبوه شرا لکم بل هو خیر لکم لکل امرئ منهم ما اکتسب من الاثم والذی تولی کبره منهم له عذاب عظیم لولا اذ سمعتموه ظن المؤمنون والمؤمنات بانفسهم خیرا وقالوا هذا افک مبین لولا جاؤوا علیه باربعة شهداء فاذ لم یاتوا بالشهداء فاولئک عند الله هم الکاذبون)؛
«در حقیقت کسانی که آن بهتان"داستان افک" را "در میان" آوردند دسته‌ای از شما بودند آن "تهمت" را شری برای خود تصور مکنید بلکه برای شما در آن مصلحتی "بوده" است برای هر مردی از آنان "که در این کار دست داشته" همان گناهی است که مرتکب شده است و آن کس از ایشان که قسمت عمده آن را به گردن گرفته است عذابی سخت خواهد داشت! چرا هنگامی که آن "بهتان" را شنیدید مردان و زنان مؤمن گمان نیک به خود نبردند و نگفتند این بهتانی آشکار است؟ چرا چهار گواه بر "صحت" آن "بهتان" نیاوردند پس چون گواهان "لازم" را نیاورده‌اند اینانند که نزد خدا دروغگویانند».
[۲] نور/سوره۲۴، آیه۱۱-۱۳.    


در این باره که کدام یک از همسران پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم مورد چنین اتهامی قرار گرفت، میان علمای شیعه و اهل سنت، اختلاف است؛ اهل سنت آن را درباره عایشه دانسته‌اند؛ ولی برخی از علمای شیعه آن را درباره ماریه قبطیه، مادر ابراهیم می‌دانند. ماخذ دو دیدگاه، روایاتی است که به لحاظ متن و سند، خالی از اشکال نیستند.
[۳] جمعی از محققان، قاموس القرآن الکریم (المدخل)، ج۱، ص(۷۶-۷۷).
[۴] طباطبایی، محمد حسین، ۱۲۸۱ - ۱۳۶۰، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۵، ص(۸۷-۱۰۷).    
[۵] مکارم شیرازی، ناصر، ۱۳۰۵ -، تفسیر نمونه، ج۱۴، ص(۳۸۶-۴۰۹).    
[۶] طبرسی، فضل بن حسن، ۴۶۸ - ۵۴۸ق، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۷، ص(۲۲۷-۲۳۲).    
[۷] واحدی، علی بن احمد، - ۴۶۸ق، اسباب النزول، ص۲۱۴.
[۸] سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، لباب النقول فی اسباب النزول، ص۱۴۰.    
[۹] زرقانی، محمد عبد العظیم، ۱۹۴۸- م، مناهل العرفان فی علوم القرآن، ج۱، ص۲۹۹.    
[۱۰] خرمشاهی، بهاء الدین، ۱۳۲۴ -، دانش نامه قرآن وقرآن پژوهی، ج۱، ص۷۶.


۱. ↑ نور/سوره۲۴، آیه۱۱ ۲۰.    
۲. ↑ نور/سوره۲۴، آیه۱۱-۱۳.    
۳. ↑ جمعی از محققان، قاموس القرآن الکریم (المدخل)، ج۱، ص(۷۶-۷۷).
۴. ↑ طباطبایی، محمد حسین، ۱۲۸۱ - ۱۳۶۰، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۵، ص(۸۷-۱۰۷).    
۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ۱۳۰۵ -، تفسیر نمونه، ج۱۴، ص(۳۸۶-۴۰۹).    
۶. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، ۴۶۸ - ۵۴۸ق، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۷، ص(۲۲۷-۲۳۲).    
۷. ↑ واحدی، علی بن احمد، - ۴۶۸ق، اسباب النزول، ص۲۱۴.
۸. ↑ سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، لباب النقول فی اسباب النزول، ص۱۴۰.    
۹. ↑ زرقانی، محمد عبد العظیم، ۱۹۴۸- م، مناهل العرفان فی علوم القرآن، ج۱، ص۲۹۹.    
۱۰. ↑ خرمشاهی، بهاء الدین، ۱۳۲۴ -، دانش نامه قرآن وقرآن پژوهی، ج۱، ص۷۶.


فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «آیات افک».    



جعبه ابزار