آیات سجده
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
به آياتی که خواندن يا گوش دادن آن‌ها سبب
وجوب يا
استحباب سجده است، آيات سجده گفته می‌شود.
آيات سجده پانزده آيه است که سجده در چهار آيه،
واجب و در يازده آيه،
مستحب است.
آيات دارای سجده واجب که به آن‌ها
عزائم يا آيات عزائم گفته می‌شود، عبارتند از:
سجده(سوره۳۲)،آیه۱۵، فصّلت(سوره۴۱)،آیه۳۷،
نجم(سوره۵۳)،آیه۶۲ و علق(سوره۹۶)،آیه۱۹.
همچنين يازده آيه دارای سجده مستحب عبارتند از: اعراف(سوره۷)،آیه۲۰۶، رعد(سوره۱۳)،آیه۱۵، نحل(سوره۱۶)،آیه۴۹-۵۰، اسراء(سوره۱۷)،آیه۱۰۹، مريم(سوره۱۹)،آیه۵۸، حج(سوره۲۲)،آیه۱۸ و ۷۷، فرقان(سوره۲۵)،آیه۶۰، نمل(سوره۲۷)،آیه۲۶، ص(سوره۳۸)،آیه۲۴ و انشقاق(سوره۸۴)،آیه۲۱.
از آيات سجده در باب‌های
طهارت و
صلات سخن رفته است.
۱.تلاوت: سجده کردن در صورت
تلاوت آيات دارای سجده واجب،
واجب و در صورت تلاوت آيات دارای سجده مستحب،
مستحب است.
در اين که در صورت تکرار تلاوت آيات سجده و پيش از سجده برای تلاوت اول،
سجده تکرار می‌شود يا يک سجده برای تمامی تلاوت‌ها کافی است، اختلاف است.
۲.گوش دادن: حکم گوش فرادادن به آيات سجده از شخص يا رسانه‌ای- مانند راديو و تلويزيون- به طور زنده و مستقيم، حکم تلاوت آن‌ها است،
امّا در وجوب سجده در صورت گوش دادن به تلاوتی که به طور غير مستقيم از رسانه‌ها پخش می‌شود يا تلاوت کودک غير مميّز يا تلاوت کسی که قصد تلاوت قرآن را ندارد، اختلاف است.
۳.شنيدن: در وجوب يا
استحباب سجده برای به گوش رسيدن آيه دارای سجده واجب- بدون قصد شنيدن آن- اختلاف است
؛ همچنان که بنا بر قول به
وجوب نيز در وجوب
سجده برای شنيدن غير مستقيم آن از رسانه‌ها يا کودک غير
ممیّز و يا کسی که بدون قصد تلاوت قرآن آن را
تلاوت می‌کند، اختلاف است.
حکم شنيدن آيات دارای سجده مستحب، حکم تلاوت آن‌ها است.
زمان
انجام سجده واجب يا
مستحب، پس از پايان يافتن آيه سجده است.
نيز وجوب يا استحباب سجده در اين زمان، فوری است
و در صورت ترک عمدی يا سهوی، سجده بعدا
انجام می‌شود.
سجده اعم از واجب يا مستحب،
تکبیر،
تشهّد و
سلام ندارد
، امّا خواندن
ذکر سجود به ويژه اذکار وارد شده در سجده، مستحب است.
نيز تکبير برای سربرداشتن از سجده مستحب است و از برخی قول به وجوب آن نقل شده است.
طهارت، رو به
قبله بودن و پوشاندن
عورت در
صحّت اين سجده
شرط نيست، ليکن از برخی قول به وجوب ستر عورت نقل شده است.
در اعتبار
مباح بودن مکان و لباس و نيز قرار دادن پيشانی و ديگر مواضع هفتگانه بر چيزی که سجده بر آن صحيح است و بالا نبودن محل سجده از ساير مواضع سجده بيش از چهار انگشت، اختلاف است.
کتاب «فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام» جلد۱ صفحه ۱۵۶_۱۵۷؛ تالیف شده توسط جمعی از پژوهشگران زیر نظر سید محمود هاشمی شاهرودی.
