آیات مشتبه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیاتی شبیه به هم در
لفظ و
موضوع را آیات مشتبه گویند.
آیات مشتبه به آیاتى گفته مى شود که از لحاظ لفظ
شبیه هم هستند و به یک موضوع اشاره دارند؛ ولى گاهى در زمینه تقدیم و تأخیر و جمع و مفرد و مانند آن با هم اختلاف دارند.
هدف آیات مشتبه، بیان
قصه و حادثه واحدى است در صورت هاى گوناگون و در فواصل مختلف.
این
آیات گاهى تنها در تقدیم و تأخیر الفاظ با هم دیگر اختلاف دارند، همانند:
" وادخلوا الباب سجداً و قولوا حطة
"وقولوا حطة وادخلوا الباب سجدا
و مااهل به لغیر الله
و ما اهل لغیرالله به
گاهى در زیاده و نقصان مختلف اند، همانند:
" سواء علیهم أنذرتهم " (بقره،آیه ۶)؛
" و سواء علیهم أنذرتهم
(
یس،آیه ۱۰). در آیه دوم تنها حرف واو اضافه شده است .
و آیات ۱۹۳
بقره و ۳۹
انفال.
گاهى لفظى از یک آیه،
معرفه است و گاهى همان آیه با همان واژه به صورت
نکره آمده است .
گاهى به تغییر حروف است، همانند:
" یا آدم اسکن أنت و زوجک الجنة وکلا
که شبیه همین آیه، آیه ۱۹
سوره اعراف است و تنها تفاوت آن در "فکلا " است که با "فاء" آمده است .
افزون بر این آیات، "
جلال الدین سیوطی" آیات دیگرى را بیان کرده است.
درباره آیات مشتبه و یا
آیات متشابه، کتاب هاى زیادى نگاشته شده است. "
البرهان فی متشابه القرآن " اثر
کرمانی، "
درة التنزیل و
غرة التأویل " اثر
ابوعبدالله رازی، "
ملاک التأویل " اثر
ابوجعفر بن زبیر، "
کشف المعانی عن متشابه المثانی " اثر
بدرالدین بن جماعة، از این دست کتاب ها هستند.
زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فى علوم القرآن، ج۱، ص۱۴۵-۲۰۰.
سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فى علوم القرآن، ج۳، ص۳۹۰-۳۹۶.
مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی.
