آیات مکی و مدنی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیات
قرآن كریم در طول زمان رسالت
پیغمبر اکرم (
ص) از زمان
بعثت تا وفات در طول بیست و سه سال
نبوت حضرت، بر آن بزرگوار نازل شده است.
آیات و سوره‌هایی که در زمان حضور
پیامبر (
ص) در
مکه نازل گردیده به نام آیات و
سوره‌های مکی نامیده می‌شوند و آیات و سوره‌هایی كه در زمان حضور
پیامبر در
مدینه نازل گردیده آیات و سوره‌های مدنی گفته می‌شوند.
تشخیص آیات و سوره‌های مكی و مدنی فایده‌های زیادی دارد؛ چرا كه تأثیر فراوانی در شناخت آیات و علل و اسباب نزول آنها دارد.
در این مورد دانشمندان نظرات مختلفی دارند:
۱. ملاك مدنی و مكی بودن آیات،
مهاجرت پیامبر (
ص) و رسیدن به مدینه است. به موجب این ملاك آن چه كه قبل از
مهاجرت و یا در بین راه و قبل از رسیدن به مدینه نازل شده، مكی است و آن چه بعد از این نازل گردیده، مدنی است.
این ملاك بر اساس زمان است و به موجب آن، آن‌چه قبل از
مهاجرت - و لو در جایی غیر از مكه - نازل شده مكی به شمار می‌آید و آن‌چه كه پس از
مهاجرت نازل شده، مدنی به شمار می‌آید؛ اگر چه در مكه و در سال فتح مكه و یا در حجة الوداع نازل گردیده باشد.
بر طبق این ملاک سوره‌های مكی ۸۶ سوره و سوره‌های مدنی ۲۸ سوره می‌باشند.
۲. آیات یا سوره‌هایی كه در مكه و اطراف آن (ولو پس از
هجرت) نازل شده مكی است و آن‌چه در مدینه و اطراف آن نازل گردیده مدنی است و دیگر آیات كه در نقاط دور دست از مكه و مدینه نازل شده نه مكی شمرده می‌شوند و نه مدنی.
۳. آیاتی كه در آن مردم مكه مورد خطاب واقع شده مكی و آن‌چه كه خطاب به مردم مدینه نازل شده مدنی است و این سخن از گفته عبدالله ابن مسعود صحابی گرفته شده كه می‌گوید:
آن‌چه با خطاب «یا ایها الناس» نازل شده در مكه بوده و آن چه با خطاب «یا ایها الذین آمنوا» نازل شده در مدینه بوده است.
امّا در این میان آن‌چه اكثر اندیشمندان حوزه قرآنی آن را پذیرفته‌اند، نظریه اول می‌باشد.
معرفت، محمد هادی. آموزش علوم قرآن، ترجمه ابومحمد وکیلی، تهران،سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول ۱۳۷۱، ص۱۶۰-۱۶۸.
سایت پژوهه
