آیه مواریث
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیه تعیین
سهم الارث طبقه اوّل
وارثان را آیه مواریث گویند.
آیه ۱۱
سوره نساء که آیه اصلى در
تشریع فرایض، یا سهم الارث هر یک از بازماندگان متوفا است، "آیه مواریث " یا "
آیه میراث " و یا "
آیه ارث " نام گرفته است: "یوصیکم الله فى أولادکم للذکر مثل حظّ الانثیین فان کن نساء فوق اثنتین فلهن ثلثا ما ترک و ان کانت واحدة فلها النصف ولابویه لکل واحد منهما السدس مما ترک ان کان له ولد فان لم یکن له ولد و ورثه ابواه فلامه الثلث فان کان له اخوة فلامه السدس من بعد وصیة یوصى بها اودین آباءکم و ابناءکم لاتدرون أیهم أقرب لکم نفعاً (
فریضة من الله ان الله کان علیماً حکیماً
؛
خداوند به شما درباره فرزندانتان سفارش مى کند که سهم (
میراث ) براى
پسر به اندازه سهم دو
دختر باشد؛ و اگر فرزندان شما (دو دختر و) بیش از دو دختر باشند، دو سوم میراث براى آن هاست؛ و اگر یکى باشد نیمى (از میراث )، از آن اوست.
و براى هر یک از
پدر و
مادر او، یک ششم میراث است، اگر (
میت ) فرزندى داشته باشد، و اگر فرزندى نداشته باشد و (تنها)
پدر و
مادر از او
ارث برند، براى مادر او یک سوم است - و بقیه از آن پدر است - و اگر او برادرانى داشته باشد، مادرش یک ششم مى برد - و پنج ششم باقى مانده براى پدر است - (همه این ها) بعد از انجام
وصیتی است که او کرده، و بعد از
ادای دین است. شما نمى دانید
پدران و
مادران و فرزندانتان کدام یک براى شما سودمندترند! ـ این
فریضه الهی است؛ و
خداوند دانا و
حکیم است ."
قانون
ارث چون ریشه
فطری در بشر دارد به اَشکال گوناگون در میان ملل و اقوام گذشته دیده مى شود؛ و این قانون در بین ملل صاحب
کتاب و
شریعت مانند
یهود و
نصارا، و نیز در میان
مشرکان عرب صدر
اسلام وجود داشته است.
قرآن کریم ضمن تأیید و امضاى اصل قانون ارث، شکل خاصى به این قانون داده و براى آن اسباب و شرایطى ذکر نموده است.
در
اسلام،
وارثان به سه طبقه به شکل زیر تقسیم شده اند:
طبقه اول: پدر و مادر و
فرزندان؛
طبقه دوم: اجداد و جده ها و برادران و خواهران و فرزندان آنان؛
طبقه سوم: عموها و عمه ها و دایى ها و خاله ها و فرزندان آن ها.
گفتنى است
ارث زوجین در کنار هر یک از طبقات سه گانه جارى است، و در عرض آن ها است نه در طول آن ها و با هر یک از این طبقات جمع مى شود؛ اما ارث طبقات سه گانه، طولى است، یعنى با وجود یک نفر از
وراث طبقه قبل، نوبت به ارث بردن طبقه بعدى نمى رسد.
در
آیه شریفه
میراث، تنها
ارث طبقه اول بیان شده است.
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیرنمونه، ج۳، ص۳۲۰.
منصور، عبدالحمیدیوسف، نیل الخیرات فى القراءات العشرة، ج۴، ص۲۰۷.
معرفت، محمد هادی، التمهید فى علوم القرآن، ج۱، ص۲۷۹.
زرقانی، محمد عبد العظیم، مناهل العرفان فى علوم القرآن، ج۲، ص۱۹۶.
خویی، ابو القاسم، البیان فى تفسیرالقرآن، ص۳۳۶.
مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی.
