• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابراهیم بن یحیی نقاش

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ابراهیم بن یحیی نقاش (م ۴۹۳ق) مشهور به ابن زرقاله، ریاضی‌دان، اخترشناس و منجم اندلسی در قرن پنجم هجری قمری بود؛ به گفته تذکره نوسیان: ابن زرقاله از آگاه‌ترین دانشمندان علم نجوم و کواکب در روزگار خویش و مخترع ادوات و آلات نجوم به شمار می‌رفت.


ابواسحاق ابراهیم بن یحیی نقاش طلیطلی مشهور به ابن زُرقاله و ولد زرقیال از زمان ولادت، رشد و چگونگی تحصیلات، استادان و شاگردان وی گزارشی نرسیده است.
ریاضی دان
[۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۱۴۴.    
و اخترشناس‌ اندلسی و از مردم طُلَیطَله بود؛ ولی بعدها از زادگاهش به قرطبه کوچ کرد و ساکن آنجا شد.
[۲] ابن ابار، محمد بن عبدالله، التکملة لکتاب الصله، ج۱، ص۱۲۰.    
[۳] جمعی از دانشمندان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۴۴۷.

تذکره نویسان گفته‌اند: ابن زرقاله از آگاه‌ترین دانشمندان علم نجوم و کواکب در روزگار خویش و مخترع ادوات و آلات نجوم به شمار می‌رفت
[۴] قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، ص۵۰.    
[۵] ابن صاعد اندلسي، صاعد بن احمد، طبقات الامم، ص۹۷.
و در محاسبات نجومی مهارت خاصی داشت.
[۶] ابن ابار، محمد بن عبدالله، التکملة لکتاب الصله، ج۱، ص۱۲۰.    


ابن زُرقاله در قرطبه رصدخانه‌ای برپا ساخته و در آن حساب حرکات و درجات ستارگان را ضبط می‌کرد.
[۷] قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، ص۵۰.    
[۸] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۱۴۴.    
آخرین ارصاد وی در قرطبه در سال ۴۸۰ق بود؛ ولی بیشتر ارصادش قبل از آن در طلیطله در ایام مامون بن ذی النون انجام یافت.
[۹] ابن ابار، محمد بن عبدالله، التکملة لکتاب الصله، ج۱، ص۱۲۰.    
برخی ابن زرقاله را مبتکر دیدگاه‌های جدیدی در علم ستاره شناسی و اخترشناسی دانسته‌اند.
[۱۰] جنثالث پالنئیا، آنخل، تاریخ الفکر الاندلسی، ص۴۵۱، ترجمه حسین مؤنس.
ابن حماد اندلسی روش وی را در ارصاد کواکب پذیرفته و بر همین مبنا به ارصاد پرداخته و سه‌زیج بر اساس رصد وی تالیف کرده است.
[۱۱] قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، ص۵۰.    


ابن زرقاله دارای تالیفات و آثاری در موضوع ارصاد بوده که از آن جمله است:


ابراهیم نقاش در ذی الحجّه سال ۴۹۳ق در قرطبه درگذشت.
[۱۵] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۶، ص۱۰۷.    
(دیگر منابع:
[۱۶] مقری تلمسانی، احمد بن محمد، نفح الطیب، ج۶، ص۱۰۵.    
[۱۷] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱، ص۱۲۸.    
[۱۸] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۱، ص۷۹.    
[۱۹] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۶، ص۲۲۵.    
[۲۰] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۷۰.    
[۲۱] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۹۵۵.    
[۲۲] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۲، ص۳۱۵.
)

۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۱۴۴.    
۲. ↑ ابن ابار، محمد بن عبدالله، التکملة لکتاب الصله، ج۱، ص۱۲۰.    
۳. ↑ جمعی از دانشمندان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۴۴۷.
۴. ↑ قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، ص۵۰.    
۵. ↑ ابن صاعد اندلسي، صاعد بن احمد، طبقات الامم، ص۹۷.
۶. ↑ ابن ابار، محمد بن عبدالله، التکملة لکتاب الصله، ج۱، ص۱۲۰.    
۷. ↑ قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، ص۵۰.    
۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۱۴۴.    
۹. ↑ ابن ابار، محمد بن عبدالله، التکملة لکتاب الصله، ج۱، ص۱۲۰.    
۱۰. ↑ جنثالث پالنئیا، آنخل، تاریخ الفکر الاندلسی، ص۴۵۱، ترجمه حسین مؤنس.
۱۱. ↑ قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، ص۵۰.    
۱۲. ↑ قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، ص۵۰.    
۱۳. ↑ تفضلی، آذر و مهین فضائلی جوان، فرهنگ بزرگان، ص۲۳.
۱۴. ↑ جمعی از دانشمندان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۴۴۷.
۱۵. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۶، ص۱۰۷.    
۱۶. ↑ مقری تلمسانی، احمد بن محمد، نفح الطیب، ج۶، ص۱۰۵.    
۱۷. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱، ص۱۲۸.    
۱۸. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۱، ص۷۹.    
۱۹. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۶، ص۲۲۵.    
۲۰. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۷۰.    
۲۱. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۹۵۵.    
۲۲. ↑ دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۲، ص۳۱۵.


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «ابراهیم نقاش»، ج۳، ص۴۰.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 493 (قمری) | ریاضیدانان قرن 5 (قمری) | شخصیت های قرن 5 (قمری) | مؤلفان قرن 5 (قمری) | منجمان قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار