ابستمولوجیا (فرهنگ فلسفی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابستمولوجیا یا معرفت‌شناسی، (فارسی/ معرفت‌شناسی - فرانسه/Epistemologie - انگلیسی/Epistemology) یعنی تحقیق انتقادی در
مبادی علوم و فرضیه‌ها و نتایج علوم، که منتهی به شناخت اصل منطقی آن و ارزش عینی و خارجی آن می‌شود.
لفظ اپیستمولوژی مرکب از دو جزء است:
یکی لفظ اپیستما (Episteme)، به معنی
علم و دیگر لفظ لوگوس (Logos)، به معنی پژوهش و تحقیق.
پس لفظ اپیستمولوژی به معنی بحث معرفت یا
فلسفه دانش است. یعنی تحقیق انتقادی در
مبادی علوم و فرضیه‌ها و نتایج علوم، که منتهی به شناخت اصل منطقی آن و ارزش عینی و خارجی آن می‌شود.
پس معرفت‌شناسی، از طرفی با شناخت روش علوم و از طرف دیگر با پژوهش در تالیف قوانین علمی متفاوت است. زیرا قسم اول بخشی از منطق عملی و قسم دوم بخشی از
فلسفه تحصّلی و یا فلسفه تطوّر است.
ما بین معرفت‌شناسی و
نظریه شعور (theorie dela Connaissance) تفاوت قائلیم. گرچه اولی، یک مدخل ضروری برای دومی است.
زیرا معرفت‌شناسی درباره معرفت از این جهت که مبتنی بر وحدت فکر است، بحث نمی‌کند و این کار نظریه شعور است. بلکه بحث معرفت‌شناسی در باره معرفت، از این جهت است که معرفت یک جنبه ثانوی گسترده در تمام ابعاد علوم و موضوعات است.
با وجود این در
زبان انگلیسی این دو اصطلاح را مترادف یکدیگر به کار می‌برند اما در
زبان فرانسه متفاوت‌اند. زیرا فیلسوفان فرانسوی نظریه شعور را در فلسفه علوم و تاریخ فلسفی علوم به کار می‌برند. و اگر بعضی از آنها معنی این اصطلاح را توسّع داده و به معنی روانشناسی علوم به کار برند، این به معنی آن است که تطور علوم از نقد منطقی آنها و از مضمون تجربی و جزئی آنها جدا نیست.
صلیبا، جمیل، فرهنگ فلسفی، برگرفته از مقاله «ابستمولوجیا».
