ابنحریوه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْنِ حُرَیوه محمد بن صالح بن هادی سماوی (د ۱۲۴۱ق/ ۱۸۲۶م)، عالم زیدی یمنی، حریوه لقب پدر وی بود.
او در صنعاء پرورش یافت و بر علوم مختلف از ادبیات، علوم عقلی و اصول فقه اطلاع یافت. وی در فلسفه نظرات خاصی داشت. از جمله اینکه منشأ مشاجرات در مسائل عقلی را لفظی میدانست و بر آن بود که مسائل منطق بدیهی است. وی از تفکر مشّائی به حکمت اشراق گرایش یافت و به وحدت وجود قائل بود. او به جهت همین نظرات خاص فلسفی و نیز به سبب خردهگیری بر برخی از صحابه مورد سرزنش معاصران قرار گرفت.
ابن حریوه در منازعهای که بین یک فرنگی خاطی و یک فقیه یمنی در بندر مُخا رخ داد و منجر به دستگیری فقیه یمنی گردید، سلطان عبدالله بن احمد المهدی را به سهلانگاری در دین نکوهید، به همین جهت وی مجازات و زندانی شد و سپس به جزیره کمران تبعید گردید. پس از چندی به بندر حدیده منتقل شد و در آنجا به فتوای برخی از علما به قتل رسید و جسد او را بر دار کردند.
ابن حریوه آثار متعددی دارد که نسخههایی از آنها در دست است. از جمله آنهاست
۱. توزیع العقال فی علم الرجال
۲. رسالة حول الاختلاف بین الصحابة و مایتعلّق بذلک
۳. السؤال الوارد من علماء الحرم المحرّم و الجواب علیه حول آیات الصفات
۴. سؤال و جواب حول انحطاط العلم فی آخر الزمان
۵. الغطمطم الزخّار المطهر لحدائق الاْزهار که در رد کتاب السیل الجرّار نوشته است
۶. القول الطیب و العمل الصالح
۷. منتهی الامام فی احادیث الاحکام که نسخه آن در کتابخانه عز شرقی در صنعا موجود است.
آثار دیگری نیز به او منسوب است همچون اختصار طبقات الزیدیة و شرح تجرید الاعتقاد خواجه نصیرالدین طوسی که تا انتهای بحث وجود و عدم در آن آمده است.
(۱) رقیحی احمد عبدالرزاق و دیگران، فهرست مخطوطات مکتبة الجامع الکبیر صنعاء، صنعا، ۱۹۸۴م.
(۲) زباره محمد، نیل الوطر، قاهره، ۱۳۵۰ق.
(۳) قائمه بالمخطوطات العربیة المصورة بالمیکروفیلم، قاهره، ۱۹۶۷م بخش علوم قرآنی و حدیث.
دانشنامه بزرگ اسلامی مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی برگرفته از مقاله «ابنحریوه » ج۳، ص ۱۰۹۵.