ابن‌شاهویه(خام)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابن شاهويه
جلد: ۴ شماره مقاله:۱۳۶۳
اِبْن شاهويه، ابوبكر محمد بن احمد بن على بن شاهويه (د ۳۶۲ق/۹۷۳م)، رياضی دان و فقيه شافعى ايرانى. شاهويه يك نام ايرانى و مركب از واژه «شاه» و پسنوند «ويه»، همچون سيبويه و امثال آن است (ابن خلكان، ج۴، ص۲۱۱). ابن شاهويه از ابوخليفه جمحى و يحيى ابن زكريا ساجى استماع حديث كرد و حاكم ابوعبدالله (خليفه نيشابوري) از او روايت كرده است (ابن ابى الوفاء، ج۲، ص۱۸). وي علاوه بر آگاهى از دقايق مذهب شافعى در زمان خود در محاسبات نجومى، ترسيم اشكال كتاب اقليدس و علم حساب نيز يگانه بود (صيمری، ج۱، ص۱۷۰) در و مذهب، آراء مخصوص به خود داشت (ابن خلكان، ج۴، ص۲۱۱). ابن شاهويه مدتى در نيشابور اقامت داشت. پس به بخارا رفت و در مدرسه ابوحفص فقيه به تدريس پرداخت (سبكى، طبقات الشافعية الكبری، ج۳، ص۷۸)، سپس به نيشابور بازگشت و از آنجا به فارس رفت و در آنجا به قضا پرداخت. اما سرانجام در نيشابور ساكن شد و همانجا درگذشت (ابن خلكان، ج۴، ص۲۱۱).
بعضى منابع وفات او را سال ۳۶۱ق/۹۷۲م دانسته اند (صيمری، ج۱، ص۱۷۰؛ سبكى، الطبقات الصغری، ج۱، ص۴۵؛ ابن ابى الوفاء، ج۲، ص۱۸). از اطلاعات مختصري كه درباره وي در دست است، بر می آيد كه داراي مقام اجتماعى و علمى برجسته ای بوده است. صيمری (صيمری، ج۱، ص۱۷۰) می نويسد كه چون عضدالدوله او را با گروهى از فقيهان به بخارا به رسالت فرستاد، شهرهای خراسان را به احترام او آذين بستند. همو از قول اسماعيل زاهد می نوسيد كه ابوبكر بن فضل بخاری جزوهای كه در آن مشكلات كتب را جمع كرده بود نزد ابن شاهويه آورد و او در حال پاسخ آنها را املاء كرد. ابن فضل بوسه بر سر او نهاد و گفت: نمی پنداشتم مانند تو بر روي زمين باشد. صيمری و گروهى ديگر به دليل انتساب ابن شاهويه به طبقه ابوعبدالله حسين متكلم و نيز تدريس او در مدرسه ابوحفص، او را حنفى شمرده اند (صيمری، ج۱، ص۱۷۰؛ ابن ابى الوفاء، ج۲، ص۱۸)، اما سبكى اين سخن را توهم دانسته است ( طبقات الصغری، ج۱، ص۴۶).
---------------------------------------------------------
(۱) ابن ابى الوفاء عبدالقادر، الجواهر المضيئة، حيدرآباد دكن، ۱۳۳۲ق؛
(۲) ابن خلكان، وفيات؛
(۳) سبكى عبدالوهاب، طبقات الشافعية الكبری، به كوشش محمود محمد طناحى و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۵م؛
(۴) سبكى عبدالوهاب، الطبقات الصُغری، نسخه خطى چستربيتى، شم ۳۷۸۰؛
(۵) صيمری حسين، اخبار ابى حنيفه و اصحابه، بيروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
