ابنعبدالدائم خام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْنِعَبْدُالدائِم، ابوالعباس احمد بن عبدالدائم بن نعمة بن احمد مقدسى فندقى (۵۷۵ - ۶۶۸ق/۱۱۷۹-۱۲۷۰م)، ملقب به زينالدين، محدّث و فقيه حنبلى و ناسخ بود. وی در شام در منطقه فندق الشيوخِ نابلس متولد شد و برای استماع حديث و فراگيری فقه از بزرگان سفرهای متعدّدی كرد. از جمله در دمشق از يحيى بن محمود ثقفى و ابومحمد عبدالرحمان خِرَقى، در بغداد از مشايخى همچون ابوالفرج ابن جوزی و ابوالفرج عبدالمنعم بن عبدالوهاب بن كليب و در مصر از ابوالقاسم هبةالله بن على بوصيری حديث شنيد (يونينى، ج۲، ص۴۳۶؛ ابنرافع سلامى، محمد، منتخب المختار، ص۲۹-۳۰). وی همچنين از ابوالفضل طوسى معروف به خطيب موصل، ابوالفتح ابن شاتيل و نصرالله قزّاز اجازه روايت دريافت كرد (ابنشاكر، ج۱، ص۸۱) و از ابنصدقه حرانى صحيح مسلم را شنيد، و از موفقالدين فقه آموخت (يونينى، ج۲، ص۴۳۷؛ ذهبى، ج۳، ص۳۱۸). جمع كثيری از سرزمينهای مختلف برای استماع حديث به سوی او شتافتند و كسان بسياری از او حديث فراگرفته و روايت كردهاند كه از آن ميان ابن فرح اشبيلى، قطبالدين يونينى، ابنتيميه، نجمالدين ابن صصری، تقىالدين ابن دقيق العيد و شرفالدين دمياطى قابل ذكرند (يونينى، ج۲، ص۴۳۶؛ ابنرافع سلامى، محمد، الوفيات، ج۱، ص۲۲۰؛ ابنرافع سلامى، محمد، الوفيات، ج۱، ص۳۸۷؛ ابنرافع سلامى، محمد، الوفيات، ج۱، ص۴۱۰؛ ابنرافع سلامى، محمد، الوفيات، ج۱، ص۴۳۱؛ صفدی، ج۷، ص۳۵؛ صفدی، ج۷، ص۲۸۶).
ابنعبدالدائم بسيار تند مىنوشت و دارای خطى نيكو بود و رسالههای پراكنده و كتابهای بزرگ بسيار از جمله تاريخ دمشق ابنعساكر را به خط خود نوشت (ذهبى، ج۳، ص۳۱۸؛ يونينى، ج۲، ص۴۳۶؛ صفدی، ج۱، ص۱۰۰). گفته شده كه او با يك نظر به صفحه آن را مىنوشت، از اين رو در نوشتههايش اغلاط زيادی به چشم مىخورد و فاقد دقت لازم بود (صفدی، ج۱، ص۱۰۰). در اواخر عمر پس از ۵۰ سال استنساخ كتب و ۶۰ سال آموختن حديث، ناتوان و نابينا گشت و در دمشق وفات يافت و در سفح قاسيون دفن شد (ابنشاكر، ج۱، ص۸۱_۸۲؛ يونينى، ج۲، ص۴۳۶).
آثار: به گفته ابنرجب (ابنرجب، ج۲، ص۲۷۹) وی مشيخهای برای خود استخراج كرده و نيز تاريخى برای خود گردآورده بود. نسخهای از مشيحه او در دست است ( سيد، فؤاد، فهرس المخطوطات المصوره، ج۲، ص۱۴۲). از وی كتابى به نام فاكهة المجالس و فكاهة المجالس نيز برجای مانده كه گلچينى از تاريخ دمشق ابنعساكر است. مؤلف در اين گزينش بيشتر جنبه ادبى را در نظر داشته است. نسخهای از اين اثر به خط مؤلف در آكسفورد و دو نسخه ديگر در كتابخانه لالهلى تركيه و خزانه المجمع العلمى دمشق موجود است (منجد، صلاحالدين، ص۱۰۴؛ سيد، خطى، ج۱، ص۵۰۴).
فهرست منابع:
(۱) ابنرافع سلامى، محمد، منتخب المختار، به كوشش عباس عزاوی، بغداد، ۱۳۵۷ق/۱۹۳۸م؛
(۲) ابنرافع سلامى، محمد، الوفيات، به كوشش صالح مهدی عباس و بشار عواد معروف، بيروت، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۲م؛
(۳) ابنرجب، عبدالرحمان، الذيل على طبقات الحنابله، به كوشش محمد حامد الفقى، قاهره، ۱۳۷۲ق/۱۹۵۳م؛
(۴) ابنشاكر كتبى، محمد، فوات الوفيات، به كوشش احسان عباس، بيروت، ۱۹۷۱م؛
(۵) ذهبى، محمد، العبر، به كوشش سعيد بن بسيونى زعلول، بيروت، ۱۹۸۵م؛
(۶) سيد، فؤاد، فهرس المخطوطات المصوره، قاهره، ۱۹۵۴م؛
(۷) سيد، فؤاد، خطى؛
(۸) صفدی، خليل، الوافى بالوفيات، به كوشش احسان عباس، بيروت، ۱۳۸۹ق/۱۹۶۹م؛
(۹) مجلة معهد المخطوطات العربيه، مصر، ۱۳۷۵ق/۱۹۵۵م؛
(۱۰) منجد، صلاحالدين، معجمالمورخينالدمشقيين، بيروت، ۱۳۹۸ق/ ۱۹۷۸م؛
(۱۱) يونينى، موسى، ذيل مرآة الزمان، حيدرآباد دكن، ۱۳۷۵ق/۱۹۵۵م.