• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابوالحسن ترکی(خام)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



تُرْکی، ابوالحسن علی بن بَکْمَش بن عبدالله عِزّی معروف به فخر ترکی (ربیع‌الاول ۵۶۳- شعبان ۶۲۶/ دسامبر ۱۱۶۷- ژوئیۀ ۱۲۲۹)، ادیب و عالم نحوی. پدرش از وابستگان عزالملک وزیر سلطان برکیارق سلجوقی بود که پس از قتل او در واسط به بغداد رفت و در خدمت مجدالدین بن صاحب، استاددار خلیفه درآمد (ابن نجار،ج۳، ص۲۲۲؛ ابن فوطی، ج۴، ص۲۳۷؛ جواد، ص۵۷).
ترکی در بغداد به دنیا آمد و در همانجا نحو عربی و نیز قرآن را فرا گرفت، حتى گفته‌اند آن‌را در ۵۵ روز حفظ کرد. وی پس از تکمیل آموزشهای رایج قرآنی به تعلیم قرآن به کودکان مشغول شد. او در بغداد از ابوبکر حازمی، ابوالفتح ابن شاتیل و دیگران حدیث شنید (ابن صابونی، ص۵۸؛ ابن نجار، ج۳، ص۲۲۲؛ منذری، ج۳، ص۲۴۹؛ ابن فوطی، ج۴، ص۲۳۸)؛ پس از آن به دمشق رفت، اگرچه تاریخ این سفر در منابع ذکر نشده، اما از آنجا که ابن نجار از سفر مجدد او به بغداد در ۶۰۹ق/۱۲۱۲م یاد کرده
(ابن نجار، ج۳، ص۲۲۲)، می‌بایست لااقل چندسالی قبل از این تاریخ به دمشق رفته باشد.
ترکی در دمشق صاحب ثروت و مکنت شد و برای تکمیل تحصیلات خویش به مصاحبت ابوالیمن کندی درآمد و نزد همو بود که در علوم مختلف ادبی تبحر یافت و سرانجام در همانجا درگذشت (ابن نجار، ج۳، ص۲۲۳-۲۲۴؛ ابن صابونی، ص۵۷-۵۹).
در بین منابع تنها منذری (منذری، ج۳، ص۲۴۹) او را صاحب تصنیفی در عروض خوانده است. به گفتۀ همو ترکی سفری نیز به مصر داشته است. آنچه از او باقی مانده تنها ۶ بیت شعر است که ۴ بیت آن را یاقوت آورده (ابن نجار، ج۳، ص۲۲۳-۲۲۴)، دو بیت دیگر را نیز صفدی نقل کرده است (صفدی، ج۲۰، ص۱۶۷؛حاجی خلیفه، ج۱، ص۳۷۰؛حاجی خلیفه، ج۲ ، ص۱۱۹۳؛حاجی خلیفه، ج۲ ، ص۱۶۲۴؛حاجی خلیفه، ج۲ ، ص۱۸۸۸؛حاجی خلیفه، ج۲ ، ص۱۹۴۸).
منابع:
(۱)ابن صابونی، محمد، تکملة اکمال الاکمال، به کوشش مصطفى جواد، بغداد، ۱۳۷۷ق/۱۹۵۷م؛
(۲) ابن فوطی، عبدالرزاق، تلخیص مجمع الآداب، به کوشش مصطفى جواد، دمشق، ۱۴۱۶ق؛
(۳) ابن نجار، محمد، ذیل تاریخ بغداد، به کوشش قیصر فرح، حیدرآباد دکن، ۱۳۹۸-۱۴۰۶ق؛
(۴) جواد، مصطفى، تعلیقات بر تکملة اکمال الاکمال (نک‌: هم‌ ، ابن صابونی)؛
(۵) حاجی خلیفه، کشف؛
(۶) سیوطی، بغیة الوعاة، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۵م؛
(۷) صفدی، خلیل، الوافی بالوفیات، به کوشش احمد ارنؤوط و ترکی مصطفى، بیروت، ۱۴۲۰ق/۲۰۰۰م؛
(۸) منذری، عبدالعظیم، التکملة لوفیات النقلة، به کوشش بشار عواد معروف، بیروت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م.



جعبه ابزار