ابوالحسن شهید بن حسین بلخی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوالحسن شهید بن حسین جهودانکی بلخی
شاعر و
متکلم و
حکیم قرن چهارم هجری (متوفی ۳۲۵ ه ق) او را با ابوبکر
محمد بن زکریای رازی مناظراتی بوده و هر یک بر دیگری نقضی و ردی داشته است.
شهید در خط نیز استاد بود و اشعار عربی هم می‌سرود وی از بلخ بچغانیان نزد ابوعلی محتاج رفت و از جملهء ممدوحان او نصر بن احمد سامانی و ابوعبدالله محمد بن احمد جیهانی را ذکر کرده‌اند.
رودکی در رثای او قطعه‌ای سروده شهید مانند رودکی نزد شعرای بعد از خود مورد احترام بوده و او را در ردیف رودکی قرار داده‌اند.
رادویانی در
ترجمان البلاغه از او نقل میکند:
عذر با همت تو بتوان خواست پیش تو خامش و زبان کوتاه همت شیر از آن بلندتر است که دل آزار باشد از روباه
و همو بیت ذیل را در ترجمان البلاغه شاهد آورده است:
به تیر از چشم نابینا سپیدی نقطه بردارد// که نه دیده بیازارد نه نابینا خبر دارد
رادویانی در ترجمان البلاغه قصیدهء ملمع ذیل را از او نقل میکند:
یری محنتی (؟) ثم یخفض البصرا فدته نفسی تراه قد سفرا
داند کز وی بمن همی چه رسد دیگرباره ز عشق بی خبرا
اما یری و جنتی معصره (؟) و سایلًا
کالجمان مبتدرا چو سد یاجوج بایدی دل من که باشدی غمزگانْش را سپرا
فضل حلمی و خاننی جلدی من یطیق القضاء و القدرا
وگر بدانستمی که دل بشود نکردمی بر ره بلا گذرا
شاعرانِ پس از وی به نیکی از او یاد کرده‌اند:
کاروان شهید رفت از پیش وآنِ ما رفته گیر و می
اندیش رودکی شاعرانت چو رودکی و شهید مطربانت
چو سرکش و سرکب منوچهری وآنگاه که شعر پارسی گویی
استاد شهید و میر بونصری منوچهری
از حکیمان
خراسان کو شهیدو رودکی بوشکور بلخی
و بوالفتح بُستی هکذی منوچهری گرچه بد است
پیش از این در
عرب و
عجم روان شعر شهید و رودکی نظم لبید و بحتری خاقانی
علی‌اکبر، دهخدا، لغت نامه دهخدا.
سایت علما و عرفا، برگرفته از مقاله «حکیم شهید بلخی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۱/۲۹.
