• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابوالفضل صالح بن عبدالقدوس ازدی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ابوالفضل صالح بن عبدالقدوس ازدی جذامی بصری (م ۱۶۷ هـ)، از شعرای حکیم و متکلمین اهل بصره بود و با ابوهذیل مناظرات و مباحثات علمی داشت.


ابوالفضل صالح بن عبدالقدوس بن عبدالله بن عبدالقدوس ازدی جذامی بصری، از موالی اسد،
[۱] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۹، ص۳۰۴.    
ازد
[۲] ابن‌خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۲، ص۴۹۲.    
یا جذام
[۳] سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۳، ص۲۳۶.
بود. از رؤسای متکلمین در دولت بنی‌عباس
[۴] ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۴۱۱.    
و علمای ششگانه علم کلام در بصره به شمار می‌رفت.
[۵] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۳، ص۱۰۳.    

او شاعری حکیم، ادیب
[۶] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۴، ص۱۴۴۵.    
و صاحب فلسفه محسوب می‌شد که در بصره مردم را موعظه می‌کرد
[۷] عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۳، ص۱۷۲.    
و فضایل مذهب ثنویّه را برای آنان بیان می‌نمود.
[۸] کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۲، ص۱۷.
او با ابوهذیل علاّف مناظراتی داشته است.
[۹] سیدمرتضی علم‌الهدی، علی‌ بن حسین، الامالی، ج۱، ص۱۴۴.    
[۱۰] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۰، ص۲۶۹.    


صالح بن عبدالقدوس متهم به زندقه است و گفته شده که به ظاهر مسلمان بود، ولی در باطن کافر بود و کفر خود را مخفی می‌داشت
[۱۱] ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۴۱۱.    
و به همین جهت مهدی عباسی (خلافت ۱۵۸-۱۶۹ هـ) او را از دمشق فراخواند و به اتهام زندقه کشت.
[۱۲] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۶، ص۱۵۰.    
[۱۳] ابن‌عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۲۳، ص۳۴۶.    
[۱۴] ابن‌ شاکر کتبی‌، محمد، فوات‌ الوفیات‌، ج۲، ص۱۱۶.    
و بر روی پل بغداد به دار آویخت. سال مرگش را ۱۶۷ هـ نوشته‌اند.
[۱۵] ابن‌خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۲، ص۴۹۳.    
وی در آخر عمر نابینا شده بود.
[۱۶] زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۳، ص۱۹۳.    


صالح بن عبدالقدوس دارای آثاری از جمله کتاب الشکوک و دیوان شعری است که شامل دو هزار مَثَل و پنجاه ورق می‌باشد و گفته شده که همگی اشعارش امثال و حکم و آداب است.
[۱۷] ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۹۸.    
[۱۸] ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۰۹.    
[۱۹] سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۳، ص۲۳۷.
گویند: وی ثنویت را به گونه‌ای نیکو برای مردم جلوه می‌داد.

برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.
[۲۰] نویری، شهاب الدین، نهایة الارب فی فنون الادب، ج۳، ص۸۲.    
[۲۱] ابن المعتز، عبدالله بن محمد، طبقات الشعراء، ص۸۹.    


۱. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۹، ص۳۰۴.    
۲. ↑ ابن‌خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۲، ص۴۹۲.    
۳. ↑ سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۳، ص۲۳۶.
۴. ↑ ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۴۱۱.    
۵. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۳، ص۱۰۳.    
۶. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۴، ص۱۴۴۵.    
۷. ↑ عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۳، ص۱۷۲.    
۸. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۲، ص۱۷.
۹. ↑ سیدمرتضی علم‌الهدی، علی‌ بن حسین، الامالی، ج۱، ص۱۴۴.    
۱۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۰، ص۲۶۹.    
۱۱. ↑ ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۴۱۱.    
۱۲. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۶، ص۱۵۰.    
۱۳. ↑ ابن‌عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۲۳، ص۳۴۶.    
۱۴. ↑ ابن‌ شاکر کتبی‌، محمد، فوات‌ الوفیات‌، ج۲، ص۱۱۶.    
۱۵. ↑ ابن‌خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۲، ص۴۹۳.    
۱۶. ↑ زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۳، ص۱۹۳.    
۱۷. ↑ ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۹۸.    
۱۸. ↑ ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۰۹.    
۱۹. ↑ سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۳، ص۲۳۷.
۲۰. ↑ نویری، شهاب الدین، نهایة الارب فی فنون الادب، ج۳، ص۸۲.    
۲۱. ↑ ابن المعتز، عبدالله بن محمد، طبقات الشعراء، ص۸۹.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۳۹۸، برگرفته از مقاله «ابوالفضل صالح بن عبدالقدوس ازدی».



جعبه ابزار