• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابوالقاسم تهرانی (شاعر)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ابوالقاسم تهرانی ab-ol-qāsem-e tehrānī، شاعر عصر صفوی در سدۀ ۱۰ ق/ ۱۶ م.


آگاهی چندانی از احوال و اشعار ابوالقاسم در دست نیست. برای نخستین‌بار، سام‌میرزا صفوی (۹۲۳-۹۸۳ ق/ ۱۵۱۷-۱۵۷۵ م) ــ تذکره‌نویس معاصر صـاحب‌مدخل ــ تنها چند اشارۀ کوتاه و گذرا به زندگی او داشته، و از میان سروده‌های وی، فقط به یک رباعی بسنده کرده اسـت.
[۱] سام‌میرزا صفوی، تحفۀ سامی، به کوشش حسن وحید دستگردی، ص۱۷۶-۱۷۷، تهـران، ۱۳۱۴ ش.
دیگران نیـز در آثـار خویش همین سخنان را تکرار کرده، و گامی فراتر ننهاده‌اند.
[۲] عبـرت نائینـی، محمدعلی، مدینـة ‌الادب، چ تصویری، ج۲، ص۶۸۶، حاشیه، تهران، ۱۳۷۶ ش.

به‌هر‌روی، قدر مسلم این است که خواجه ‌ابوالقاسم اهل تهران بود و اجدادش از ثروتی فراوان برخوردار بودند، ولی او بهره‌ای از آن نداشته است؛
[۳] سام‌میرزا صفوی، تحفۀ سامی، به کوشش حسن وحید دستگردی، ص۱۷۶، تهـران، ۱۳۱۴ ش.
در‌نتیجه، وی بی‌بضاعت و تهی‌دستْ زادگاه خویش را ترک گفته است.
[۴] سام‌میرزا صفوی، تحفۀ سامی، به کوشش حسن وحید دستگردی، ص۱۷۷، تهـران، ۱۳۱۴ ش.
[۵] عبـرت نائینـی، محمدعلی، مدینـة ‌الادب، چ تصویری، ج۲، ص۶۸۶، حاشیه، تهران، ۱۳۷۶ ش.
مقصد ابوالقاسم، پس از جلای وطن، بلاد گرجستان بود. گویا او دنبالۀ زندگانی را در این سرزمین سپری کرده، و در همان‌جا در‌گذشته است.
[۶] سام‌میرزا صفوی، تحفۀ سامی، به کوشش حسن وحید دستگردی، ص۱۷۶، تهـران، ۱۳۱۴ ش.


تنها سرودۀ باقی‌مانده از ابوالقاسم تهرانی این است: تا کی ز غم جهان پریشان باشم / وز جور فلک بی‌سروسامان باشم / / از کج‌روی چرخ بداختر تا چند / افتاده به خاک راه یکسان باشم.
[۷] سام‌میرزا صفوی، تحفۀ سامی، به کوشش حسن وحید دستگردی، ص۱۷۶، تهـران، ۱۳۱۴ ش.
هرچند در این رباعی، شاعر بنا‌به سنتی دیرین، بیچارگی خویش را از «جور فلک» و «کج‌روی چرخ بداختر» می‌داند، اما مضمون آن می‌تواند انعکاسی از اوضاع پریشان و زندگی نابسامان وی از نظر اقتصادی، و بی‌نصیب‌بودنش از دارایی نیاکان باشد.

۱. ↑ سام‌میرزا صفوی، تحفۀ سامی، به کوشش حسن وحید دستگردی، ص۱۷۶-۱۷۷، تهـران، ۱۳۱۴ ش.
۲. ↑ عبـرت نائینـی، محمدعلی، مدینـة ‌الادب، چ تصویری، ج۲، ص۶۸۶، حاشیه، تهران، ۱۳۷۶ ش.
۳. ↑ سام‌میرزا صفوی، تحفۀ سامی، به کوشش حسن وحید دستگردی، ص۱۷۶، تهـران، ۱۳۱۴ ش.
۴. ↑ سام‌میرزا صفوی، تحفۀ سامی، به کوشش حسن وحید دستگردی، ص۱۷۷، تهـران، ۱۳۱۴ ش.
۵. ↑ عبـرت نائینـی، محمدعلی، مدینـة ‌الادب، چ تصویری، ج۲، ص۶۸۶، حاشیه، تهران، ۱۳۷۶ ش.
۶. ↑ سام‌میرزا صفوی، تحفۀ سامی، به کوشش حسن وحید دستگردی، ص۱۷۶، تهـران، ۱۳۱۴ ش.
۷. ↑ سام‌میرزا صفوی، تحفۀ سامی، به کوشش حسن وحید دستگردی، ص۱۷۶، تهـران، ۱۳۱۴ ش.


• موسوی‌، مرتضى، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «ابوالقاسم تهرانی (شاعر)»، ص۲۰.    


رده‌های این صفحه : شاعرای تهران
جعبه ابزار