• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابوالقاسم تهرانی (شاعر)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ابوالقاسم تهرانی ab-ol-qāsem-e tehrānī، شاعر عصر صفوی در سدۀ ۱۰ ق/ ۱۶ م.



آگاهی چندانی از احوال و اشعار ابوالقاسم در دست نیست. برای نخستین‌بار، سام‌میرزا صفوی (۹۲۳-۹۸۳ ق/ ۱۵۱۷-۱۵۷۵ م) ــ تذکره‌نویس معاصر صـاحب‌مدخل ــ تنها چند اشارۀ کوتاه و گذرا به زندگی او داشته، و از میان سروده‌های وی، فقط به یک رباعی بسنده کرده اسـت.
[۱] سام‌میرزا صفوی، تحفۀ سامی، به کوشش حسن وحید دستگردی، ص۱۷۶-۱۷۷، تهـران، ۱۳۱۴ ش.
دیگران نیـز در آثـار خویش همین سخنان را تکرار کرده، و گامی فراتر ننهاده‌اند.
[۲] عبـرت نائینـی، محمدعلی، مدینـة ‌الادب، چ تصویری، ج۲، ص۶۸۶، حاشیه، تهران، ۱۳۷۶ ش.

به‌هر‌روی، قدر مسلم این است که خواجه ‌ابوالقاسم اهل تهران بود و اجدادش از ثروتی فراوان برخوردار بودند، ولی او بهره‌ای از آن نداشته است؛
[۳] سام‌میرزا صفوی، تحفۀ سامی، به کوشش حسن وحید دستگردی، ص۱۷۶، تهـران، ۱۳۱۴ ش.
در‌نتیجه، وی بی‌بضاعت و تهی‌دستْ زادگاه خویش را ترک گفته است.
[۴] سام‌میرزا صفوی، تحفۀ سامی، به کوشش حسن وحید دستگردی، ص۱۷۷، تهـران، ۱۳۱۴ ش.
[۵] عبـرت نائینـی، محمدعلی، مدینـة ‌الادب، چ تصویری، ج۲، ص۶۸۶، حاشیه، تهران، ۱۳۷۶ ش.
مقصد ابوالقاسم، پس از جلای وطن، بلاد گرجستان بود. گویا او دنبالۀ زندگانی را در این سرزمین سپری کرده، و در همان‌جا در‌گذشته است.
[۶] سام‌میرزا صفوی، تحفۀ سامی، به کوشش حسن وحید دستگردی، ص۱۷۶، تهـران، ۱۳۱۴ ش.



تنها سرودۀ باقی‌مانده از ابوالقاسم تهرانی این است: تا کی ز غم جهان پریشان باشم / وز جور فلک بی‌سروسامان باشم / / از کج‌روی چرخ بداختر تا چند / افتاده به خاک راه یکسان باشم.
[۷] سام‌میرزا صفوی، تحفۀ سامی، به کوشش حسن وحید دستگردی، ص۱۷۶، تهـران، ۱۳۱۴ ش.
هرچند در این رباعی، شاعر بنا‌به سنتی دیرین، بیچارگی خویش را از «جور فلک» و «کج‌روی چرخ بداختر» می‌داند، اما مضمون آن می‌تواند انعکاسی از اوضاع پریشان و زندگی نابسامان وی از نظر اقتصادی، و بی‌نصیب‌بودنش از دارایی نیاکان باشد.


۱. سام‌میرزا صفوی، تحفۀ سامی، به کوشش حسن وحید دستگردی، ص۱۷۶-۱۷۷، تهـران، ۱۳۱۴ ش.
۲. عبـرت نائینـی، محمدعلی، مدینـة ‌الادب، چ تصویری، ج۲، ص۶۸۶، حاشیه، تهران، ۱۳۷۶ ش.
۳. سام‌میرزا صفوی، تحفۀ سامی، به کوشش حسن وحید دستگردی، ص۱۷۶، تهـران، ۱۳۱۴ ش.
۴. سام‌میرزا صفوی، تحفۀ سامی، به کوشش حسن وحید دستگردی، ص۱۷۷، تهـران، ۱۳۱۴ ش.
۵. عبـرت نائینـی، محمدعلی، مدینـة ‌الادب، چ تصویری، ج۲، ص۶۸۶، حاشیه، تهران، ۱۳۷۶ ش.
۶. سام‌میرزا صفوی، تحفۀ سامی، به کوشش حسن وحید دستگردی، ص۱۷۶، تهـران، ۱۳۱۴ ش.
۷. سام‌میرزا صفوی، تحفۀ سامی، به کوشش حسن وحید دستگردی، ص۱۷۶، تهـران، ۱۳۱۴ ش.



موسوی‌، مرتضی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «ابوالقاسم تهرانی (شاعر)»، ص۲۰.    


رده‌های این صفحه : شاعرای تهران




جعبه ابزار