ابوبکر ابهری(خام)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَبوبَکْرِ اَبْهَری، عبداللـه بن طاهربن حارث طائی (د ۳۳۰ق/۹۴۲م)، زاهد، عارف و عالم. نسب او به حاتم طایی می‌رسد (نوربخش، ص۲۳). وی در ابهر زاده شد، از بزرگان ناحیۀ جبال (عراقی عجم) بود و با یوسف بن حسین رازی (د ۳۰۴)، شیخ ری و قهستان، و مظفر قرمیسینی صحبت داشت و از آن دو تعلیم گرفت (سلمی، ص۴۰۶).
ابهری با صوفیان بغداد هم ارتباط داشته، چنانکه از شبلی روایت حدیث کرده و با جنید و ابراهیم خواص صحبت داشته است (سلمی، ص۴۰۶؛ نوربخش، ص۲۳؛ انصاری، ص۳۹۲). بسیاری از بزرگان صوفیۀ ایران هم از صحبت وی بهره گرفته‌اند که از آن جمله می‌توان شیخ ابوبکر فراء (سلمی، ص۵۳۹؛ جامی، ص۱۹۰)، ابوالعباس بردعی صوفی که از وی روایت کرده است (انصاری، ص۳۰۱-۳۰۲٩ و نیز ابوالقاسم نصرآبادی را نام برد (انصاری، ص۴۴۲). ابوبکر سفری به مکه داشت (سلمی، ۴۰۹-۴۱۰؛ جامی، ۱۸۶) و سفری دیگر به قزوین که در ۳۲۸ق انجام گرفت (حمداللـه، ۷۹۱).
وفات وی در ابهر اتفاق افتاد (نوربخش، ص۲۳) و مزار او هنوز در آن ناحیه باقی است (موسوی، ص۱۳۶). قزوینی در آثار البلاد ضمن بیان کرامات او گوید که در ابهر رباطی به نام او موجود بوده است (قزوینی، ص ۷۰). ابوبکر ابهری در زمان حیات نزد اقران خود اعتباری خاص داشته است، چنانکه شیخ مهلب مقری (مهلب بن احمد بن مرزوق) گوید که با هیچ‌کس از مشایخ این طایفه صحبت نداشتم که صحبتشان برایم مفید باشد، جز شیخ ابوبکر طاهر ابهری (سلمی، ص۴۰۶؛ انصاری، ص۲۹۲-۲۹۳؛ جامی، ص۱۸۵).
کتاب یا نوشته‌ای به ابهری نسبت داده نشده، اما سخنان عارفانۀ او که متضمن تعلیمات و آراء اوست، در بسیاری از تذکره‌ها آمده است. وی رعایت احکام و اصول شرع را لازمۀ طریق تصوف می‌داند. از وی دربارۀ رستگاری، علم، یقین، حقیقت و مقام معلم، علما، یقین، حقیقت و مقام معلم، علما، صالحان، عارفان، اهل شوق و مقربین سخنانی نقل شده است (حمداللـه، ص۶۵۳؛ قشیری، ص۹۱؛ سراج، ص۲۱۶؛ سلمی، ص۴۰۹؛ انصاری، ص۳۹۳؛ شعرانی، ج۱، ص۱۱۳).
منابع:
(۱)ابونعیم اصفهانی، احمدبن عبداللـه، حلیه الاولیاء و طبقات الاصفیاء، بیروت، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م؛
(۲) انصاری، خواجه عبداللـه، طبقات الصوفیه، به کوشش عبدالحی حبیبی، تهران، ۱۳۶۲ش؛
(۳) جامی، عبدالرحمن احمد، نفحات الانس من حضرات القدس، به کوشش مهدی توحیدی‌پور، تهران، ۱۳۳۶ش؛
(۴) حمداللـه مستوفی، تاریخ گزیده، به کوشش عبدالحسین نوائی، تهران، ۱۳۶۲ش؛
(۵) سراج، عبداللـه بن علی، اللمع فی التصوف، به کوشش نیکلسون، لیدن، ۱۹۱۴م؛
(۶) سلمی، محمدبن حسین، طبقات الصوفیه، لیدن، ۱۹۶۰م؛
(۷) شعرانی، عبدالوهاب بن احمد، الطبقات الکبری، قاهره، ۱۳۷۴ق/۱۹۵۴م؛
(۸) قزوینی، زکریا بن محمد، آثارالبلاد و اخبار العباد، ترجمۀ عبدالرحمن شرفکندی، تهران، ۱۳۶۶ش؛
(۹) قشیری، عبدالکریم بن هوازن، الرساله القشیریه، قاهره، ۱۳۷۹ق/۱۹۵۹م؛
(۱۰) موسوی زنجانی، سیدابراهیم، تاریخ زنجان، تهران، ۱۳۵۲ش؛
(۱۱) نوربخش، سیدمحمد، «سلسله الاولیاء»، جشن نامۀ هانری کربن، تهران، ۱۳۴۵ش/۱۳۹۷ق.
