ابوبکر احمد بن محمد خرقی مقاله دوم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوبکر محمد بن احمد خرقی (
۴۶۹ ـ
۵۵۳ هـ.ق) متکلمی اصولی و فقیه حنفی‌مذهب بود.
در زمره منجمان و ریاضیددانان زمانه‌اش نیز به حساب می‌آمد که در همان محل تولدش نشوونما یافت.
وی در زادگاهش از افرادی چون احمد بن خلف شیرازی و ابوالحسن علی بن احمد بن محمد مدینی حدیث آموخت.
کسانی چون ابومنصور کاتب، کتابدار دارالعلم بغداد، و ابوسعد سمعانی از وی روایت کرده‌اند.
شمس‌الدین خرقی مدتی در نیشابور اقامت داشت و در آنجا نیز از بزرگان حنفیان شهر به شمار می‌رفت.
الرسالة الشاملة فی الحساب،
منتهی الادراک فی تقاسیم الافلاکو
التبصرة فی علم الهیئة از آثار او هستند.
ابوبکر محمد بن احمد بن ابی بشر شمس‌الدین حسینی خرقی مروزی در سال ۴۶۹ (هجری قمری)
در روستایی بزرگ و آباد به‌نام خَرَق در سه فرسخی مرو به‌دنیا آمد.
خرقی علاوه بر اینکه متکلمی
اصولی و فقیه
حنفی مذهب بود
در زمره منجمان و ریاضیدانان زمانه اش نیز به حساب می‌آمد که در همان محل تولدش نشوونما یافت.
وی مدتی در شهر نیشابور اقامت داشت و در آنجا نیز در زمره بزرگان حنفیان این شهر به‌شمار می‌رفت.
مروزی در زادگاهش از افرادی چون احمد بن خلف شیرازی و ابوالحسن علی بن احمد بن محمد مدینی
حدیث آموخت.
حسینی کسانی چون ابومنصور کاتب، کتابدار دارالعلم
بغداد و
ابوسعد سمعانی از وی روایت کرده‌اند.
شمس‌الدین دارای آثاری است که عبارت‌اند از:
• الرسالة الشامله فی الحساب؛
• منتهی الادراک فی تقاسیم الافلاک که شامل سه بخش درباره ترکیب آسمان‌ها، شکل زمین و مباحث تاریخی می‌باشد که در آن از افرادی چون ابوجعفر خازن و ابن هیثم یاد نموده است. وی در این اثر بر بسیاری از موضوعات علم هیأت اعتراض و اشکال وارد نموده است و افلاک را بر اساس تصورات خودش به صورت دایره‌هایی ترسیم نموده و خاطرنشان ساخته بسیاری از موضوعات مورد نیاز در علم هیأت را در این کتاب جمع آوری و به‌نگارش درآورده است؛
• التبصرة فی علم الهیئة که از این کتاب دو نسخه خطی، یکی در کتابخانه لورانزیانا در فلورانس و دیگری در کتابخانه ایاصوفیه ترکیه وجود دارد. این اثر در واقع خلاصه‌ای از منتهی الادراک می‌باشد که برای ابوالحسین علی بن نصیرالدین وزیر تألیف نمود. وی در ضمن نگارش مطالب کتاب یادآور شده در تقسیم افلاک به ابن هیثم اقتدا کرده و بر اساس روش قدما، افلاک را به وسیله دایره‌هایی تنظیم نموده و آن‌ها را به دو قسمت افلاک و زمین دسته‌بندی نمود که اولی شامل ۲۲ باب و دومی چهارده باب می‌شود که بعدها احمد بن ابی‌عثمان بن صبیح ( م
۶۴۴ هـ.ق) شرحی بر این کتاب نوشت.
خرقی در شوال
سال ۵۵۳ (هجری قمری) در زادگاهش وفات یافت.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «ابوبکر محمد بن احمد خرقی»، ج۴، ص۳۱۸-۳۱۹.
