ابوبکر محمد بن عبدالله فهری (مقاله‌دوم)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوبکر محمد بن عبدالله فهری (
۴۹۶ ـ
۵۸۶ هـ.ق) ادیب، نحوی، لغوی، شاعر، حافظ و فقیه
مالکی اندلسی بود.
او پس از تحصیل علوم ادبی در زادگاهش، در قرطبه از استادانی چون ابن رشد فقیه و ابن عتاب بهره برد.
ایشان از درگذشت ابن رشد در
۵۲۰ (هجری قمری)، مرجع
فقه مالکی و فتوا در
اندلس گردید.
افزون بر فصاحت و خطابت، در حدیث نیز جایگاه والایی داشت.
با وجود موقعیت علمی و اجتماعی ممتاز، مدتی در حادثه‌ای نامشخص در لَبله زندانی شد.
وی اثری در
باب زکات داشته و قطعاتی از رسائل و اشعارش در الذخیره آمده است.
او در ۱۴
شوال ۵۸۶ (هجری قمری) در
اشبیلیه درگذشت.
ابوبکر محمد بن عبداللّه بن یحیی فِهری لَبْلی اشبیلی معروف به
ابن جَد ادیب، نحوی، لغوی، شاعر، حافظ
و فقیه
اندلس بود.
در
ربیع الاول سال ۴۹۶ (هجری قمری)
در اشبیلیه متولد شد.
اما خاندان او اصالتا لَبْلی (منسوب به لَبْلَه، آبادی‌ای در اندلس در غرب قرطبه)
بودند.
ابوبکر پس از گذراندن دوران کودکی در اشبیلیه، از محضر ابوالحسن بن اخضر، ادبیات و علم لغت را فرا گرفت.
سپس برای بهره بیشتر از محضر مشایخ به قرطبه مسافرت کرد و از بزرگانی چون ابوولید بن رشد فقیه (جدّ ابن رشد فیلسوف)،
ابومحمد بن عتّاب
و ابوبحر بن عاص اسدی بهره برد.
از دیگر استادان او ابوالقاسم هَوزَنی،
ابوالحسن شریح بن محمد،
ابوالقاسم بن منظور،
ابوبکر بن عربی
و ابوولید بن طریف است.
او از برخی از آن‌ها مانند ابن عربی و شریح بن محمد روایت نکرده است.
محمد بن عبداللّه شاگردان و راویانی داشت که از آن میان می‌توان به افرادی همچون، محمد بن عبیداللّه شریشی،
ابوالحسین محمد بن محمد بن زرقون،
محمد بن علی بن غزّال،
ابوعلی شلوبین،
ابوالخطاب بن دِحیه
و یحیی بن احمد سکونی لَبْلی اشاره نمود که از او روایت کرده‌اند.
درباره
اشبیلی گفته می‌شود که وی پس از آن‌که در ادبیات و لغت سرآمد روزگار خود شد، به تشویق ابن رشد، به فقه و حدیث روی آورد.
تا آنجا که بعد از وفات ابن رشد در سال ۵۲۰ (هجری قمری) ریاستِ در فقه مالکی و فتوا به او منتهی شد
و بیش از شصت سال فقیه بلامنازع اندلس گشت.
همچنین از فصحا
و بُلَغای اندلس و خطیبی مشهور بود.
او از تمکن مالی بسیاری نیز برخوردار بوده است.
وی با وجود ریاست و موقعیت اجتماعی که داشت، در حادثه لَبْله مدتی گرفتار و زندانی شد.
مورخان و اصحاب تراجم به کم و کیف این حادثه اشاره نکرده‌اند.
ابن جَد کتابی نگاشته است که ابن ابار آورده است که ایشان، با وجود علم و دانش سرشارش، به تألیف اشتغال نداشته است.
او تنها مجموعه‌ای در
باب زکات داشته که بر برخی از شاگردان خود املا نموده بود.
صفدی نیز می‌گوید ابن بسّام در الذخیره قطعه‌هایی از رسایل و اشعار او را آورده است. ۱۰
فهری در چهاردهم شوال
سال ۵۸۶ (هجری قمری)
در اشبیلیه چشم از جهان فرو بست.
(دیگر منابع: )
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوبکر محمد بن عبدالله فهری»، ج۴، ص۳۶۶.
پی نوشت ها
۱۰ ـ الوافی بالوفیات ۳ / ۳۳۵.
دیگر منابع:
مرآة الجنان ۳ / ۳۲۷؛
موسوعة طبقات الفقهاء ۶ / ۲۷۹؛
شذرات الذهب ۴ / ۲۸۶؛
العبر ۳ / ۹۲؛
الاشاره الی وفیات الاعیان ۳۰۴؛
الاِعلام بالوفیات الأعلام ۲ / ۳۹۶؛
النجوم الزاهره ۶ / ۱۱۲؛
تذکرة الحفاظ ۴ / ۱۳۶۰؛
معجم المؤلفین ۱۰ / ۲۵۲.
