ابومحرز خلف بن حیان اشعری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابومُحرز خلف بن حیّان بصری فرغانی بلالی احمر (م حدود ۱۸۰ هـ)، مشهور به خلف احمر از شخصیت‌های ادبی
قرن دوم هجری قمری و از نسّابین و شعرای عرب بود.
ابومُحرز خلف بن حیّان بن محرز بصری فرغانی بلالی احمر، پدر و مادر وی اهل فرغانه،
از نواحی
ماوراءالنهر متصل به بلاد
ترکستان،
و آزاد شده
بلال بن ابی‌برده بوده‌اند. لیکن خلف در
بصره به دنیا آمد.
برخی نیز خود خلف را مولای بلال دانسته‌اند.
وی به سبب سرخی چهره، به احمر شهرت داشت.
ایشان را فردی ادیب، لغوی،
نحوی،
نسب‌شناس،
روایتگری مورد اعتماد
و شاعری بنام و در عین حال فقیر وصف کرده‌اند.
او خود، شعر می‌سرود و به شعرا نسبت می‌داد. به علت شباهت کلامش با سروده‌های شاعران بازشناسی اشعارش از اشعار آنان ممکن نبود. وی قدرت عجیبی در تمییز شعرها و شناسایی سرایندگان آنها داشت. خلف از نسّابین بود و به غرایب لغت،
علم نحو و اخبار و سرگذشت عرب آشنایی داشت.
اصمعی،
ابونؤاس و
کسائی و سایر اهالی بصره را از جمله شاگردان وی نوشته‌اند. او با
بشار بن برد حکایتی دارد
و با
ابومحمد یزیدی مهاجات داشت.
به گفته اصمعی، خلف احمر اولین کسی است که در بصره
ابوجعفر منصور را ناسزا گفته و از او بدگویی کرده است.
وی از پاداش گرفتن از سلاطین و خلفا پرهیز می‌کرد.
نمونه دیگر از کارهای پسندیده او،
ختم قرآن در هر شبانه‌روز بود.
ابومحرز دارای آثار و تالیفاتی نیز بوده که از آن جمله است: کتاب حیات العرب وما قیل فیها من الشعر
مقدمة فی النحو
و دیوان شعر.
ابومحرز سرانجام در حدود ۱۸۰ هـ درگذشت.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۳۱۵، برگرفته از مقاله «ابومُحرز خلف بن حیّان احمر».
• عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۴۱۲.
