• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابومنصور ابن‌فقیه خام

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اِبْن‌ِ فَقيه‌، ابومنصور فخرالدين‌ عبدالواحد بن‌ ابراهيم‌ (۵۶۱ - ۶۳۶ق‌/ ۱۱۶۶-۱۲۳۹م‌)، محدث‌ و شاعر بغدادي‌. اصل‌ او از دَسْكَرَه‌، قريه‌اي‌ در راه‌ خراسان‌ بود و در محوّل‌ِ بغداد درگذشت‌، از اين‌رو وي‌ را دَسكري‌ و مُحَوَّلى‌ نيز گفته‌اند (ابن‌ فُوَطى‌، تلخيص‌، ۴(۳)/۲۲۳، الحوادث‌، ۱۲۰). پدرش‌ در بغداد ساكن‌ بود، اما چندي‌ هم‌ در موصل‌ زيست‌، و همانجا بود كه‌ ابن‌ فقيه‌ چشم‌ به‌ جهان‌ گشود. خاندانش‌ به‌ علم‌ و ادب‌ شهرت‌ داشتند و او از كودكى‌ همراه‌ پدر به‌ مجالس‌ و محافل‌ علمى‌ راه‌ يافت‌ (ابن‌ نجار، ۱/۱۸۸). دوران‌ جوانى‌ و پرورش‌ علمى‌ِ او در موصل‌ گذشت‌ و از ۴ سالگى‌ در درس‌ ابوالفضل‌ طوسى‌ حضور يافت‌ و از او استماع‌ حديث‌ كرد. با اينهمه‌ او به‌ شعر و ادب‌ تمايل‌ بسيار داشت‌ و خود نيز به‌ سرودن‌ شعر پرداخت‌ و در اين‌ فن‌ دستى‌ توانا يافت‌ (همانجا؛ منذري‌، ۳/۵۰۸). ابن‌ نجار و منذري‌ او را به‌ متانت‌ الفاظ و ملاحت‌ معانى‌ اشعار و خطى‌ خوش‌ ستوده‌اند (همانجاها). ابن‌ فوطى‌ ( الحوادث‌، همانجا) خط نويسى‌ او را به‌ شيوة ابن‌ بوّاب‌ دانسته‌ است‌. ابن‌ فقيه‌ سرانجام‌ به‌ بغداد رفت‌ و در محلة محوّل‌ رحل‌ِ اقامت‌ افكند و مجلس‌ حديث‌ برپا كرد.
از شاگردان‌ و راويان‌ حديث‌ و شعر وي‌، يكى‌ ابن‌ نجار است‌ كه‌ خود به‌ شاگردي‌ نزد ابن‌ فقيه‌ تصريح‌ كرده‌ است‌ (همانجا). متأسفانه‌ هيچ‌يك‌ از آثار او به‌ جاي‌ نمانده‌، تنها چند قطعه‌ شعر از او نقل‌ كرده‌اند (ابن‌ نجار، ۱/۱۸۹، ۱۹۰؛ ابن‌ فوطى‌، همان‌، ۱۲۰، ۱۲۱؛ ابن‌ شاكر، ۲/۴۱۳، ۴۱۴). پس‌ از درگذشت‌ ابن‌ فقيه‌ در مُحّول‌، جنازه‌اش‌ را در مقبرة احمد بن‌ حنبل‌ (باب‌ حرب‌) به‌ خاك‌ سپردند (منذري‌، همانجا؛ ابن‌ نجار، ۱/۱۹۰).
مآخذ: ابن‌ شاكر كتبى‌، محمد، فوات‌ الوفيات‌، به‌ كوشش‌ احسان‌ عباس‌، بيروت‌، ۱۹۷۴م‌؛ ابن‌ فوطى‌، عبدالرزاق‌، تلخيص‌ مجمع‌ الا¸داب‌، به‌ كوشش‌ مصطفى‌ جواد، دمشق‌، ۱۹۶۵م‌؛ همو، الحوادث‌ الجامعة، بغداد، ۱۳۵۱ق‌/۱۹۳۲م‌؛ ابن‌ نجار، محمد، ذيل‌ تاريخ‌ بغداد، به‌ كوشش‌ قيصر فرح‌، بيروت‌، ۱۴۰۲ق‌/۱۹۸۲م‌؛ منذري‌، عبدالعظيم‌، التكملة لوفيات‌ النقلة، به‌ كوشش‌ بشار عواد معروف‌، بيروت‌، ۱۴۰۵ق‌/ ۱۹۸۴م‌.



جعبه ابزار