ابونعیم احمد بن عبدالله اصفهانی (مقاله دوم)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
احمد بن عبدالله اصفهانی (۳۳۶ ـ ۴۳۰ه) از محدثان برجسته اصفهان بود که در استماع حدیث و آموختن علوم اسلامی نزد شیوخ بزرگی تحصیل کرد و برای تکمیل دانش خود به سرزمین‌های مختلف سفر نمود.
وی شاگردان بسیاری مانند خطیب بغدادی داشت و آثار مهمی چون حلیة الأولیاء، تاریخ اصفهان و دلائل النبوه تألیف کرد.
اگرچه برخی او را به تسامح در نقل احادیث ضعیف انتقاد کرده‌اند، آوازه او به عنوان محدثی مشهور و مورد احترام همچنان باقی است.
ابونعیم احمد بن عبداللّه بن احمد بن اسحاق اصفهانی مهرانی، در سال
۳۳۶ ه در اصفهان چشم به جهان گشود.
احمد بن عبداللّه به گزارش منابع او نخست در سال
۳۴۴ در اصفهان و نزد پدرش و نیز
عبداللّه بن جعفر بن فارس به کسب دانش و استماع حدیث پرداخت. از دیگر شیوخ متقدم او کسانی چون
احمد بن بندار شعّار،
ابوالشیخ اصفهانی،
ابوالقاسم طبرانی و
ابواحمد عسّال را می توان برشمرد.
ابونعیم از سال
۳۵۶ برای آموختن و استماع حدیث به مشرق و مغرب قلمرو اسلامی سفر کرد و شهرها و سرزمین های مختلف
گرگان،
خراسان،
همدان،
عراق،
حجاز،
شام،
مصر،
صقلیه و
اندلس را درنوردید و در این سفرها که دست کم تا
۳۵۹ ادامه داشت.
از بسیاری از شیوخ زمان خود همچون
دار قطنی،
حاکم نیشابوری،
ابوبکر آجری،
ابوبکر قطیعی و
ابن صوّاف بهره جست.
ابونعیم شاگردان و راویان بسیاری داشت و از این میان کسانی چون
خطیب بغدادی،
ابوسعد مالینی و
ابوعلی حداد را می‌توان نام برد.
اصفهانی آوازه او چنان بالا گرفت که از مشاهیر محدثان اصفهانش دانسته‌اند. درباره جرح و تعدیل او سخن‌ها گوناگون است، گروهی او را ثقه دانسته‌اند.
برخی او را به دلیل روایت
احادیث ضعیف، حتی
مجهول، تسامح و تساهل او در نقل حکایات صوفیان مورد انتقاد قرار داده‌اند.
سبکی، ابونعیم را از
شافعیان شمرده است.
از طرف دیگر
ابن عساکر از وی با عنوان
اشعری یاد کرده است.
ابن جوزی نیز او را متمایل به اشعریان دانسته است.
آثار
اسحاق اصفهانی عبارت‌اند از: • مانزل من القرآن فی امیرالمؤمنین علیه السلام، • منقبة المطهرین و مرتبة الطیبین،
• حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، • معرفة الصحابه، فضائل الصحابه، • دلائل النبوه، • صفة الجنه، • المستخرج علی البخاری، • المستخرج علی المسلم، • تاریخ اصفهان (ذکر اخبار اصبهان)،
• فضائل الجنه،
• الاربعین فی الحدیث، • حرمة المساجد، • الطب النبوی، • فضل اللّه لعالم العفیف، • الریاضة والادب، • المهدی، • معجم الشیوخ،
• طبقات المحدثین و الرواة، • الشعراء،
• فضائل الخلفاء، الفوائد مختصر الاستیعاب، الفتن.
ابونعیم در سال
۴۳۰ ه در اصفهان از دنیا رفت.
به گفته برخی، مزاری در محله آب بخشان اصفهان وجود دارد که منسوب به ابونعیم است که گویا سنگ نوشته‌ای هم داشته است.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «ابونعیم احمد بن عبدالله اصفهانی (مقاله دوم)»، ج۳، ص۵۱.
