اخبار غیب(خام)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غيب به معني مستور و پنهان، در مقابل محسوس و مشهود بكار مي رود و به هر چيزي كه از قلمرو حواس ما بيرون باشد غيب مي گويند(اصفهانى، ج ۱، ص۶۱۶)، غيب در مقابل شهادت قرار دارد و مقصود از آن بخشي از حقايق عالم هستي است كه از حوزه ادراك متعارف بشري خارج است.
قرآن كريم از حقايق غيبي فراواني خبر داده و علاوه بر تبيين برخي مطالب غيبي پيرامون خداوند متعال و صفات جمال و جلال او، فرشتگان و اجنه، برزخ و عالـم آخرت، بهشت و جهنـم و... خبر داده است.(طوسي، ص ۱۷۲؛ تفتازاني، ج ۵، ص ۳۶)
جايگاه علمي واژه
در مورد اخبار غيب، بحث پيرامون آن دسته از خبرها و حوادثي است که در گذشته، حال و آينده مي باشند و قرآن از آنها به طور صحيح و قطعي خبر داده است و به اخبار از حوادث و سرگذشت امت هاي پيشين و پيامبران گذشته استدلال كرده است،(معرفت، ج۲، ص۲۳-۲۴) كه اين داستان ها را قبل از اين نه پيامبر و نه مردمي كه در ميان آنان بسر مي بردند مي دانستند. مانند خبر از مكنونات قلبي افراد در عصر پيامبر لذا پيامبر از آنچه در قلب منافقان و ديگران مي گذشت خبر داشت و همين طور قرآن از وقايعي كه در آينده قرار بود اتفاق بيفتد خبر مي داد كه با وجود نبود امكانات و سايل پيش بيني كننده در زمان خود بي نظير بود.
اقسام اخبار غيبي در قرآن
۱- اخبار از گذشتگان
الف) داستان چگونگي ولادت حضرت يحي؛
كفالت حضرت مريم به عهده زكريا بود يك روز كه نزد مريم می‌رود، غذای پاكيزه اي نزدش مي بيند آن هم ميوه تابستان در فصل زمستان، با تعجب مي پرسد از كجا چنين خوراكي برايت فراهم شده؟ مريم مي گويد خداوند، آن ها را برايم مي فرستد و خداوند هر كس را بخواهد بدون حساب روزي مي دهد.
زكريا كه همواره در حسرت نداشتن فرزند مي سوخت از اين حادثه اميدش قوت گرفته به دعا و تضرع و التماس می‌پردازد تا اینکه فرشتگان در محراب به وي مژده پسري می‌دهنـد كه او از افراد پاك دامـن و از پيغمبران شايسته خواهـد شد، ولي
چون زنش از آغاز نازا و خود پيري نود و چند ساله بود،(طبرسي، ج۴، ص۵۱-۵۲) با شگفتي پرسيد:
«قَالَ رَبََّ أنََّی یَکُونُ لِی غُلام وَ قَد بَلَغَنِی الکِبَر و...»(آل عمران:۳۷-۴۰)
«پروردگارا! چگونه ممكن است فرزندى براى من باشد، در حالى كه پيرى به سراغ من آمده، و همسرم نازاست؟!» فرمود: «بدين گونه خداوند هر كارى را بخواهد انجام مى‌دهد»
ب) داستان ولادت حضرت عيسي؛
مريم بعد از دريافت خبر، ناراحت شده گفت:
«چگونه ممكن است فرزندى براى من باشد؟! در حالى كه تا كنون انسانى با من تماس نداشته، و زن آلوده‌اى هم نبوده‌ام!»(مريم:۲۰) گفت: «مطلب همين است! پروردگارت فرموده: اين كار بر من آسان است! (ما او را مى‌آفرينيم، تا قدرت خويش را آشكار سازيم) و او را براى مردم نشانـه‌اى قـرار دهيــم و رحمتـى باشـد از
سـوى ما! و ايـن امـرى است پايان يافته »(مريم:۲۱)
۲- اخبار از مكنونات قلبي ديگران؛
قرآن از حوادث و وقايعي كه در زمان پيامبر (ص) در شُرف واقع شدن بوده است
خبر داده، مانند خبرهاي غيبي قرآن از دسيسه هاي منافقان و دشمنان اسلام؛
«أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذينَ نُهُوا عَنِ النَّجْوى ثُمَّ يَعُودُونَ...»(مجادله:۸ ؛ توبه:۱۰۷ – ۱۱۰)
«آيا نديدى كسانى را كه از نجوا
درگوشى نهى شدند، سپس به كارى كه از آن نهى شده بودند بازمى‌گردند و براى انجام گناه و تعدّى و نافرمانى رسول خدا به نجوا مى‌پردازند و هنگامى كه نزد تو مى‌آيند تو را تحيّتى (و خوشامدى) مى‌گويند كه خدا به تو نگفته است، و در دل مى‌گويند: چرا خداوند ما را بخاطر گفته‌هايمان عذاب نمى‌كند؟! جهنم براى آنان كافى اسـت، وارد آن مى‌شـوند، و چه بد فرجامـى است!»
۳- اخبار از آينده؛
قرآن از حوادثي كه پس از نزول آيات در زمان آينده رخ مي دادند به روشني پرده
برداري کرده كه مي توان به مواردي چون خبر پيروزي روم بر فارس اشاره نمود؛
«غُلِبَتِ الرُّومُ في أَدْنَى الْأَرْضِ وَ هُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ في بِضْعِ سِنينَ..»(روم:۲-۴)
«روميان مغلوب شدند (و اين شكست) در سرزمين نزديكى رخ داد، امّا آنان پس از (اين) مغلوبيّت، بزودى غلبه خواهند كرد »
منابع:
(۱)قرآن کریم؛
(۲)حسين بن محمد راغب اصفهانى، المفردات في غريب القرآن، دمشق بيروت، دارالعلم الدار الشامية، س۱۴۱۲ ق؛
(۳)طوسي محمد بن حسن، الاقتصاد، تحقيق شيخ حسن سعيد، قم مكتبه جامع مطبعه خيام، س۱۴۰۰هـ؛
(۴)سعدالدين تفتازاني، شرح المقاصد، قم انتشارات شريف رضي، س۱۴۰۹هـ؛
(۵)محمد هادي معرفت، تلخيص التمهيد، قم: انتشارات جامعه مدرسين، چ دوم،س ۱۴۱۶ هـ ق؛
(۶)علامه طبرسي، مجمع البيان فى تفسير القرآن، ترجمه مترجمان، تحقيق: رضا ستوده، تهران: انتشارات فراهانى، س۱۳۶۰ ش، چ اول؛
