• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

استثنا2

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



استثنا به اخراج بخشی از مصادیق مشمول یک حکم اطلاق می‌شود.



به خارج نمودن چیزی از حکم آورده شده در کلام به گونه‌ای که اگر این اخراج نبود، حکم شامل آن چیز می‌شد استثنا می‌گویند.
در کتاب « التعریفات » آمده است: «الاستثناء اخراج الشیء من الشیء لولا الاخراج لوجب دخوله فیه».
[۱] جرجانی، محمد بن علی، کتاب التعریفات، ص۱۰.
استثنا به لحاظ «ماخَرَج» تعداد افراد یا اشیای خارج شده از حکم به استثنای اقل، مساوی و اکثر، و به لحاظ «کیفیت»، به متصل و منقطع تقسیم می‌شود.


برای مثال، در جمله «جاء القوم الا زیدا» استثنا، زید را از حکم «آمدن» که بر قوم ثابت بوده است خارج می‌کند، به گونه‌ای که اگر این استثنا نبود آن حکم شامل زید نیز می‌شد.


۱. جرجانی، محمد بن علی، کتاب التعریفات، ص۱۰.
۲. اصفهانی، محمد حسین، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، ص۱۸۸.    
۳. محقق حلی، جعفر بن حسن، معارج الاصول، ص۹۲.    
۴. میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن، قوانین الاصول، ج۱، ص۲۵۵.    
۵. شهیدثانی، زین الدین بن علی، تمهید القواعد، ص۱۹۲.    



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «استثنا».



جعبه ابزار