اسم تجاری (حقوق خصوصی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در اصطلاح
حقوق اسم تجارتی عنوانی است حاکی از شهرت تاجر که او خود را تحت آن عنوان معرفی و مشهور می‌کند. این عنوان ممکن است اسم خانوادگی خود تاجر باشد یا ممکن است یک اسم فانتزی باشد. در
شرکت‌های تجاری اسم تجاری با اسم شرکت متحد است.
قانون تجارت ایران چند ماده را به اسم تجاری اختصاص داده است. (مواد ۵۷۶ تا ۵۸۲) ولی چون ماده‌ی ۵۸۲ ثبت اسم تجاری را موکول به آیین‌نامه‌ای کرده که
وزارت دادگستری باید تهیه کند و آیین‌نامه مزبور ا به حال به تصویب نرسیده است فعلاً ثبت اسم تجاری در ایران ممکن نیست.
طبق ماده ۵۷۶ قانون تجارت ثبت اسم تجاری اختیاری است مگر در مواردی که وزارت دادگستری ثبت آن را الزامی بداند. ماده ۵۸۱ قانون تجارت مقرر می‌دارد: «در مواردی که ثبت اسم تجارتی الزامی شده و در موعد مقرر ثبت به عمل نیاید اداره ثبت اقدام به ثبت کرده و سه برابر حق‌الثبت ماخوذ خواهد داشت.»
چند سال قبل آیین‌نامه‌ای برای ثبت اسم تجارتی به وسیله‌ی کمیسیونی که در وزارت دادگستری تشکیل شده بود تهیه گردید ولی هنوز به تصویب نرسیده است در صورتی که این موضوع دارای اهمیت زیادی است زیرا طبق ماده‌ی ۵۷۸ حمایت از اسم تجاری موکول به این است که اسم تجاری قبلاً به ثبت رسیده باشد.
به موجب ماده‌ی۵۷۸ قانون تجارت اسم تجاری ثبت شده را هیچ شخص دیگری در همان محل نمی‌تواند اسم تجارتی خود قرار دهد ولو اینکه اسم تجارتی ثبت شده با نام خانوادگی او یکی باشد. از طرف دیگر ماده‌ی ۳
قانون سجل احوال مقرر می‌دارد: «هیچ کس حق ندارد اسم خانوادگی شخص دیگری را در حوزه‌ی سجلی احوالی که آن اسم ثبت شده است اسم مؤسسه تجارتی یا عنوان تلگرافی خود قرار دهد ولی شعب
تجارتخانه در سایر نقاط اسم مرکز اصلی را استعمال می‌کنند ولو اینکه شخص دیگری اسم مزبور را در محل تاسیس آن شعبه قبلاً برای نام خانوادگی خود ثبت کرده باشد.» با توجه به این مواد اگر اسم تجاری تاجر همان نام خانوادگی او باشد می‌تواند دیگران را از استعمال آن منع کند ولی اگر اسم تجارتی تاجر تفننی باشد حمایت آن به عنوان اسم تجارتی مشکل است. اسم تجاری نباید به گونه‌ای انتخب شود که باعث اشتباه مشتریان شود.
چنانکه ماده ۵۷۷ قانون تجارت مقرر می‌دارد: «صاحب تجارتخانه که شریک در تجارتخانه ندارد نمی‌تواند اسمی برای تجارتخانه‌ی خود انتخاب کند که موهوم وجود شریک باشد.»
اسم تجارتی طبق ماده ۵۷۹ قانون تجارت قابل انتقال است. اگر اسم تجارتی با نام خانوادگی تاجر یکی باشد فروش اسم تجارتی تاجر را از استفاده از نام خانوادگی محروم نمی‌کند به شرط آنکه آن را برای تجارت استعمال نکند. در موقع واگذاری اسم تجاری که نام خانوادگی باشد معمول بر این است که انتقال‌گیرنده نام خود را در ذیل آن به عنوان جانشین اضافه می‌کند یا اینکه در مقابل اسم تجارتی کلمه‌ی قدیم اضافه می‌شود تا هم اسم تجاری سابق ذکر شود و هم توهمی برای مشتریان نسبت به شخص تاجر حاصل نشود.
ثبت اسم تجاری در صورتی که آیین‌نامه به ثبت برسد به طریق اعلامی خواهد بود به این معنی که اداره ثبت نسبت به اظهارات متقاضی ثبت و صحت و سقم آن تحقیقی نخواهد کرد به همین جهت اشخاصی که مشاهده کنند حقوق آنها مورد تضییع قرار گرفته است حق خواهند داشت نسبت به ثبت مزبور اعتراض کنند.
طبق ماده‌ی ۵۸۰ قانون تجارت مدت اعتبار ثبت اسم تجارتی از نظر حمایت در برابر اشخاص ثالث پنج سال می‌باشد که برای دوره‌های پنج ساله طبق ضوابط مقرر قابل تمدید است.
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «اسم تجاری»، تاریخ بازیابی ۹۸/۱۲/۱۲.
