• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اشتغال (علوم قرآنی)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



بازداشتن عامل نحوی از عمل، به واسطه اشتغال به چیز دیگر؛ از فنون بلاغت را اشتغال گویند.



اشتغال یعنی مشغول شدن یک عامل نحوی و بازماندن از عملی که سزاوار آن است. اشتغال هنگامی رخ می‌دهد که اسمی مقدم شود، سپس فعلی بیاید که در ضمیر راجع به آن اسم عمل می‌کند، و این وضعیت (تقدم اسم و تاخر فعل) مانع از عمل آن فعل در این اسم شود.


ویژگی این اسلوب و فن بلاغی این است که وقتی چیزی پنهان (به صورت ضمیر) آورده و سپس تفسیر شود، از نظر بلاغت ارزشمندتر و بهتر از جایی است که به صورت ضمیر آورده نشود؛ مانند:
۱. (وان احد من المشرکین استجارک فاجره) که تقدیر آن چنین می‌شود: «و ان استجارک احد من المشرکین فاجره؛ و اگر یکی از مشرکان از تو پناهندگی بخواهد، به او پناه ده».
۲. (قل لو انتم تملکون خزآئن رحمة ربی) که در تقدیر چنین است: «لو تملکون خزائن رحمة ربی؛ بگو اگر شما مالک خزائن رحمت پروردگار من بودید».
[۴] بستانی، بطرس، ۱۸۹۸ - ۱۹۶۹، محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة، ص۴۷۱.



۱. توبه/سوره۹، آیه۶.    .
۲. اسراء/سوره۱۷، آیه۱۰۰.    .
۳. زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۳، ص۹۰.    
۴. بستانی، بطرس، ۱۸۹۸ - ۱۹۶۹، محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة، ص۴۷۱.



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «اشتغال».    



جعبه ابزار