اعیاض(خام)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَعْياص، عنوان چند تن از خاندان اموي فرزندان امية الاكبر بن عبد شمس بن عبد مناف. مادر آنان آمنه، دختر اَبان بن كليب بن ربيعه است (سدوسى، ص۳۱-۳۲؛ ابن قتيبه، ص۱۱۲). نام ايشان در منابع گوناگون، كمابيش‌متفاوت‌آمده‌است‌كه مهم‌ترين‌آنان،اينهاست: عاص(عاصى)، ابوالعاص (ابوالعاصى)، عيص، ابوالعيص و عُوَيص (بلاذري، ج۴(۱)ج۳، ج۲، ص۲۶۳؛ابن دريد، ص۵۴؛ابن دريد، ص۱۶۶؛ ابوالفرج، ج۱، ص۸-۹؛ سدوسى، ص۳۱؛ كلبى، ص۳۸؛ زبيري، ص۹۸-۹۹)ابن حزم (ابن حزم، ص۷۸) ابوعمرو را نيز در شمار اعياص آورده است. از اين ميان، از عيص و عويص و ابوالعيص فرزندانى باقى نمانده است (بلاذري، ۴(۱)، ج۲، ص۶۳۲؛ ابن حزم، ص۷۸؛ مونس، ص۸۶).
به ابوالعاص لقب «امين» داده، و او را از حكما و شعراي قريش دانسته‌اند (زبيري، ص۹۸-۹۹). گويند وي نديم قيس بن عدي بوده است (ابن حبيب، ص۱۷۷). از مهم‌ترين كسانى كه به ابوالعاص نسب مى‌برند، عثمان بن عفان، خليفة سوم و مروان بن حكم، سر سلسلة مروانيان را مى‌توان نام برد (سدوسى، ص۳۱؛ كلبى، ص۳۹؛ بلاذري، ج۵، ص۱۲۵).
از آنجا كه نسب ابوسفيان و فرزندانش به گروه ديگري از خاندان اموي موسوم به «عنابس» مى‌رسد، ميان اين دو گروه (اعياص و عنابس) و هواخواهان ايشان رقابت و اختلاف سختى بر سر خلافت و تفضيل و تقدم بر ديگري وجود داشته است (ابن ابى الحديد، ج۱، ص۳۳۵- ۳۳۶؛مقريزي، ص۸۰ -۸۱).
برخى از نوادگان اعياص در عهد پيامبر(ص) و پس از آن عهده‌دار اموري شدند و يا در غزوات و فتوحات به شهادت رسيدند (كلبى، ص۴۴- ۴۸؛ خليفه، ج۱، ص۲۴-۲۶). برخى از اينان نيز چون حكم بن ابى العاص در مخالفت با پيامبر(ص) شهرت يافتند (بلاذري، ج۵، ص۱۲۵).
منابع:
(۱)عبدالحميد ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغة، به‌كوشش محمدابوالفضل ابراهيم، قاهره، ۱۳۷۸ق/۱۹۵۹م؛
(۲) محمد ابن حبيب، المحبر، به‌كوشش ايلزه ليشتن اشتتر، حيدرآباد دكن، ۱۳۶۱ق/۱۹۴۲م؛
(۳) على ابن حزم، جمهرة انساب العرب، بيروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م؛
(۴) محمد ابن دريد، الاشتقاق، به‌كوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۷۸ق/۱۹۵۸م؛
(۵) عبدالله ابن قتيبه، المعارف، به‌كوشش ثروت عكاشه، قاهره، ۱۹۶۰م؛
(۶) ابوالفرج اصفهانى، الاغانى، بيروت، ۱۳۹۰ق/۱۹۷۰م؛
(۷) احمد بلاذري، انساب الاشراف، ج ۳، به‌كوشش عبدالعزيز دوري، بيروت، ۱۳۹۸ق/ ۱۹۷۸م، ج ۴(۱)، به كوشش ماكس شلوسينگر، بيت‌المقدس، ۱۹۷۱م، ج ۵، به‌كوشش گويتين، بيت‌المقدس، ۱۹۳۶م؛
(۸) خليفة بن خياط، الطبقات، به‌كوشش سهيل زكار، دمشق، ۱۹۶۶م؛
(۹) مصعب زبيري، نسب قريش، به‌كوشش لوي پرووانسال، قاهره، ۱۹۵۳م؛
(۱۰) مورج سدوسى، حذف من نسب قريش، به‌كوشش‌صلاح‌الدين منجد، بيروت،۱۳۹۶ق/ ۱۹۷۶م؛
(۱۱) هشام كلبى، جمهرةالنسب، به كوشش ناجى حسن، بيروت، ۱۴۰۷ق/ ۱۹۸۶م؛
(۱۲) احمد مقريزي، النزاع و التخاصم فيمابين بنى اميه و بنى‌هاشم، به كوشش حسين مونس، قاهره، ۱۹۸۴م؛
(۱۳) حسين مونس، توضيحات بر اطلس تاريخ الاسلام، قاهره، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م؛
