الجامع لمفردات الادویة و الاغذیة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«الجامع لمفردات الادویة و الاغذیة»، به
زبان عربی، تالیف عبدالله بن احمد، معروف به
ابن بیطار، از مشهورترین و معتبرترین نگاشتهها در زمینه داروشناسی در
طب سنتی است. ابن بیطار، این کتاب را به فرمان حاکم وقت تدوین نموده است.
کتاب «
الجامع»، همانند بسیاری از دیگر کتبی که پیرامون ادویه شناسی تحریر شده است، بر اساس حروف الفباء تحریر گردیده است. این کتاب، با حرف الف آغاز شده و با حرف یاء پایان میپذیرد.
ابن بیطار، ابتدا به ریشه یابی اسم هر مفرد میپردازد، آنگاه آن را توصیف مینماید، سپس خواص آن و موارد کاربرد آن در درمان بیماریها را بیان میکند. همچنین در انتها به بدل آن اشاره مینماید. بحث از مقدار مصرف و شیوه نگهداری آنها، از دیگر اطلاعاتی است که مؤلف در ذیل هر مفرد بیان میکند.
مؤلف در نگارش این کتاب، از کتاب «
الافضل» دیسقوریدوس و «
المفردات»
جالینوس و نیز از اقوال محدثین در باره
ادویه نباتی و معدنی و حیوانی و سخنان علمای گیاه شناس بهره برده است.
در این کتاب، مباحث متنوعی در باب دواهای مفرد، از قبیل ماهیت، قوا، منافع و مضار آنها، اصلاح ضرر آنها، مقدار مورد استفاده از جرم یا عصاره یا پخته شده آنها، مشابه آنها در صورت نبودن خود آنها و... مطرح شده است.
۱. بررسی جامع و کامل دواهای مفرد و غذاهایی که در صورت احتیاج، پیوسته مورد استفاده واقع میشوند؛
۲. دقت کامل در صحت آنچه از پیشینیان و پسینیان نقل شده است؛
۳. ترک تکرار، مگر در موارد ضرورت؛
۴. بیان ادویه و اغذیه به ترتیب حروف الفبا در دو حرف اول و دوم؛
۵. تنبیه بر اشتباهات و اغلاطی که در مورد برخی از دواها رخ داده است؛
۶. بیان اسماء ادویه به سایر لغات و
زبانها.
این اثر در سال ۱۴۱۲ ق (۱۹۹۲ م)، توسط انتشارات دارالکتب العلمیة (
بیروت)، در دو جلد چاپ و منتشر شده است.
پاورقیهای انگشت شمار این اثر به بررسی نسخه بدلها اختصاص دارد.
نکتهای که در پایان باید متذکر شویم این است که به سبب اهمیت و سیاق تالیف «الجامع»، تلخیصها و یا تحریرهایی نیز از آن انجام گرفته است که مهمترین آنها «ما لا یسع الطبیب جهله» از ابن کتبی (یا ابن الکبیر) است.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.