• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

امامت امام رضا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


امام رضا (علیه‌السلام) علی بن موسی، هشتمین امام شیعیان است.



امام رضا (علیه‌السلام)، در سال ۱۴۸ هجری روز یازدهم ذیقعده دیده به جهان گشود.
[۱] اصول کافی، کلینی، ج۱، ص۴۸۶، محمد بن یعقوب، دارالکتب الاسلامیه، تهران.    
[۲] ارشاد، مفید، ج۲، ص۵۹۱، محمد بن محمد بن نعمان، دارالمفید، بیروت، ۱۴۱۴.

آن حضرت تا سال ۲۰۱ در مدینه بود و در همان سال وارد مرو شد و در ماه صفر سال ۲۰۳ در ۵۵سالگی به شهادت رسید.
[۳] عیون اخبار الرضا، صدوق، ج۲، ص۴۰۶، محمد بن علی، دار الکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۸۰.
[۴] اصول کافی، کلینی، ج۱، ص۴۸۶، محمد بن یعقوب، دارالکتب الاسلامیه، تهران.    
[۵] ارشاد، مفید، ج۱، ص۲۴۷، محمد بن محمد بن نعمان، دارالمفید، بیروت، ۱۴۱۴.



مادر آن حضرت «خیزران» نامیده می‌شد
[۶] تذکرة الخواص، سبط ابن جوزی، ج۱، ص۳۱۵، یوسف شمس الدین، مؤسسه اهل البیت، بیروت، ۱۴۰۱.
[۷] مناقب اهل بیت، شیروانی، ج۱، ص۱۳، مطبعه منشورات اسلامیه، ۱۴۱۴.

برخی هم گفته‌اند اسم آن بانوی محترمه «نجمه» و کنیه اش «ام البنین» بوده است
[۸] عیون اخبار الرضا، صدوق، ج۱، ص۳۰، محمد بن علی، دار الکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۸۰.
[۹] کشف الغمة، اربلی، ج۳، ص۱۰۵، ابن ابوالفتح، دار الأضواء، بیروت.
امام پس از شهادت پدر بزرگوارش در زندان بغداد (سال۱۸۳) در ۳۵سالگی به مقام امامت رسید
[۱۰] عیون اخبار الرضا، صدوق، ج۱، ص۹۹، محمد بن علی، دار الکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۸۰.
[۱۱] اصول کافی، کلینی، ج۱، ص۴۷۶، محمد بن یعقوب، دارالکتب الاسلامیه، تهران.    



مدت امامت امام رضا (علیه‌السلام) بیست سال بوده
[۱۲] ارشاد، مفید، ج۱، ص۲۴۶، محمد بن محمد بن نعمان، دارالمفید، بیروت، ۱۴۱۴.
که ده سال آن معاصر با خلافت «هارون الرشید»، پنج سال معاصر با خلافت «امین» و پنج سال آخر نیز معاصر با خلافت عبداللّه مأمون بود.


دلایل امامت آن حضرت علاوه بر ادّله امامت ائمه دوازده‌گانه شیعه، از قرار ذیل است:

۴.۱ - تصریح امام موسی کاظم


تصریح امام موسی کاظم به امامت امام رضا (علیه‌السلام)، که در روایات متعدد وارد شده است
[۱۳] اصول کافی، کلینی، ج۱، ص۳۱۹، محمد بن یعقوب، دارالکتب الاسلامیه، تهران.    
[۱۴] ارشاد، مفید، ج۱، ص۹۵، محمد بن محمد بن نعمان، دارالمفید، بیروت، ۱۴۱۴.
[۱۵] کفایة الأثر، قمی، ج۱، ص۸۲، ابوالقاسم علی بن محمد، قم، بیدار، ۱۴۰۱.    

شیخ مفید دوازده تن از اصحاب امام کاظم (علیه‌السلام) را که موضوع جانشینی و امامت امام رضا (علیه‌السلام) را نقل کرده اند، نام برده است
[۱۶] ارشاد، مفید، ج۱، ص۵۹۱، محمد بن محمد بن نعمان، دارالمفید، بیروت، ۱۴۱۴.
از جمله آن‌ها داود رقی است، او می‌گوید: «به حضرت موسی بن جعفر عرض کردم: امام ما پس از رحلت شما کیست؟ حضرت به فرزند بزرگوارش امام رضا (علیه‌السلام) اشاره کرده فرمود:امام شما پس از من او (امام رضا) می باشد
[۱۷] اصول کافی، کلینی، ج۲، ص۸۹، محمد بن یعقوب، دارالکتب الاسلامیه، تهران.    


۴.۲ - تصریح پیامبر


تصریح پیامبر خدا به امامت امام رضا (علیه‌السلام) از دلایل مهم امامت آن حضرت است که در روایات به آن تصریح شده است؛ در روایتی که از سلمان، صحابه بزرگ نقل شده آمده است: پیامبر اسلام وقتی به ائمه دوازده ‌ ‌گانه بعد از خود اشاره می‌کند، سلمان از آن حضرت می‌خواهد که به نام های آنان نیز تصریح نماید، از این رو پیامبر همه آن بزرگواران را به اسم نام می‌برد که امام رضا (علیه‌السلام) هشتمین امام در میان آن‌ها می‌باشد
[۱۸] کفایة الأثر، قمی، ج۱، ص۴۲، ابوالقاسم علی بن محمد، قم، بیدار، ۱۴۰۱.    
[۱۹] غایة المرام، بحرانی، ج۱، ص۲۴۲، سید هاشم، بی تا بی جا بی نا.

همچنین از جابر روایت شده که پیامبر نام مبارک علی بن موسی الرضا (علیه‌السلام) را جزء ائمه دوازده ‌ ‌گانه ذکر فرموده است.
[۲۰] کمال الدین وتمام النعمة، صدوق، ج۱، ص۲۵۲، محمد بن علی، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۰۵.    
[۲۱] المیزان، ج۴، ص۴۰۹.
[۲۲] ینابیع المودة، قندوزی، ج۳، ص۲۹۹، سلیمان، دارالاسوة، ۱۴۱۶.


۴.۳ - عصمت امام رضا


از دیگر دلایل امامت آن حضرت می‌توان به مسئله عصمت در آن حضرت یاد نمود، زیرا تنها معصوم در آن دوران آن حضرت بوده است، پس او امام است.
[۲۳] شرح جمل العلم والعمل، سید مرتضی، ج۱، ص۲۱۵، علم الهدی، علی بن الحسین، دارالاسوه، ۱۴۱۴.


۴.۴ - گستردگی علم


گستردگی علم و آگاهی امام رضا (علیه‌السلام) به تمام احکام شرعی از دیگر دلایل امامت آن حضرت است
[۲۴] ارشاد، مفید، ج۲، ص۲۳۹، محمد بن محمد بن نعمان، دارالمفید، بیروت، ۱۴۱۴.
زیرا هیچ‌کس غیر از آن حضرت در آن زمان دارای چنین ویژگی نبوده است
[۲۵] مناقب اهل بیت، شیروانی، ج۴، ص۳۳۲، مطبعه منشورات اسلامیه، ۱۴۱۴.

امام رضا (علیه‌السلام) در مناظره ای که از طرف مأمون برگزار گردید، همه سران مذاهب و ادیان از قبیل یهودی، مسیحی، زردشتی، برهمن، صابئی، منکر خدا... را در بحث مغلوب نمود
[۲۶] عیون اخبار الرضا، صدوق، ج۱، ص۲۳۹، محمد بن علی، دار الکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۸۰.


۴.۵ - خبر از امور غیبی


علاوه بر آن، خبر دادن آن حضرت از امور غیبی و آشنایی به تمام لغات از دیگر دلایل امامت آن حضرت می‌باشد، اباصلت هروی می‌گوید: «کان الرضا (علیه‌السلام) یکلّم الناس بلغاتهم فقلت له فی ذلک فقال: یا أبا صلت أنا حجة اللّه علی خلقه وما کان ا للّه لیتخذ حجّة علی قوم وهو لا یعرف لغاتهم؛ امام رضا (علیه‌السلام) با مردم به زبان خودشان گفت و گو می‌کرد، روزی به آن حضرت عرض کردم یابن رسول اللّه از آشنایی شما با این زبان‌ها در شگفتم؟ حضرت فرمود: ای اباصلت من حجت خدا بر خلق او هستم و حق تعالی حجتی را بر قومی فرا نگیرد، در حالی که آن حجت به لغت های ایشان آشنا نباشد.
[۲۷] مناقب اهل بیت، شیروانی، ج۱، ص۳۳۳، مطبعه منشورات اسلامیه، ۱۴۱۴.
[۲۸] کشف الغمة، اربلی، ج۳، ص۱۱۹، ابن ابوالفتح، دار الأضواء، بیروت.



• ارشاد، مفید، محمد بن محمد بن نعمان، دارالمفید، بیروت، ۱۴۱۴.
• اصول کافی، کلینی، محمد بن یعقوب، دارالکتب الاسلامیه، تهران.
• تذکرة الخواص، سبط ابن جوزی، یوسف شمس الدین، مؤسسه اهل البیت، بیروت، ۱۴۰۱.
• شرح جمل العلم والعمل، سید مرتضی، علم الهدی، علی بن الحسین، دارالاسوه، ۱۴۱۴.
• عیون اخبار الرضا، صدوق، محمد بن علی، دار الکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۸۰.
• غایة المرام، بحرانی، سید هاشم، بی تا بی جا بی نا.
• کشف الغمة، اربلی، ابن ابوالفتح، دار الأضواء، بیروت.
• کفایة الأثر، قمی، ابوالقاسم علی بن محمد، قم، بیدار، ۱۴۰۱.
• کمال الدین وتمام النعمة، صدوق، محمد بن علی، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۰۵.
• مناقب اهل بیت، شیروانی، مطبعه منشورات اسلامیه، ۱۴۱۴.
• ینابیع المودة، قندوزی، سلیمان، دارالاسوة، ۱۴۱۶.
• المیزان.

 
۱. ↑ اصول کافی، کلینی، ج۱، ص۴۸۶، محمد بن یعقوب، دارالکتب الاسلامیه، تهران.    
۲. ↑ ارشاد، مفید، ج۲، ص۵۹۱، محمد بن محمد بن نعمان، دارالمفید، بیروت، ۱۴۱۴.
۳. ↑ عیون اخبار الرضا، صدوق، ج۲، ص۴۰۶، محمد بن علی، دار الکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۸۰.
۴. ↑ اصول کافی، کلینی، ج۱، ص۴۸۶، محمد بن یعقوب، دارالکتب الاسلامیه، تهران.    
۵. ↑ ارشاد، مفید، ج۱، ص۲۴۷، محمد بن محمد بن نعمان، دارالمفید، بیروت، ۱۴۱۴.
۶. ↑ تذکرة الخواص، سبط ابن جوزی، ج۱، ص۳۱۵، یوسف شمس الدین، مؤسسه اهل البیت، بیروت، ۱۴۰۱.
۷. ↑ مناقب اهل بیت، شیروانی، ج۱، ص۱۳، مطبعه منشورات اسلامیه، ۱۴۱۴.
۸. ↑ عیون اخبار الرضا، صدوق، ج۱، ص۳۰، محمد بن علی، دار الکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۸۰.
۹. ↑ کشف الغمة، اربلی، ج۳، ص۱۰۵، ابن ابوالفتح، دار الأضواء، بیروت.
۱۰. ↑ عیون اخبار الرضا، صدوق، ج۱، ص۹۹، محمد بن علی، دار الکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۸۰.
۱۱. ↑ اصول کافی، کلینی، ج۱، ص۴۷۶، محمد بن یعقوب، دارالکتب الاسلامیه، تهران.    
۱۲. ↑ ارشاد، مفید، ج۱، ص۲۴۶، محمد بن محمد بن نعمان، دارالمفید، بیروت، ۱۴۱۴.
۱۳. ↑ اصول کافی، کلینی، ج۱، ص۳۱۹، محمد بن یعقوب، دارالکتب الاسلامیه، تهران.    
۱۴. ↑ ارشاد، مفید، ج۱، ص۹۵، محمد بن محمد بن نعمان، دارالمفید، بیروت، ۱۴۱۴.
۱۵. ↑ کفایة الأثر، قمی، ج۱، ص۸۲، ابوالقاسم علی بن محمد، قم، بیدار، ۱۴۰۱.    
۱۶. ↑ ارشاد، مفید، ج۱، ص۵۹۱، محمد بن محمد بن نعمان، دارالمفید، بیروت، ۱۴۱۴.
۱۷. ↑ اصول کافی، کلینی، ج۲، ص۸۹، محمد بن یعقوب، دارالکتب الاسلامیه، تهران.    
۱۸. ↑ کفایة الأثر، قمی، ج۱، ص۴۲، ابوالقاسم علی بن محمد، قم، بیدار، ۱۴۰۱.    
۱۹. ↑ غایة المرام، بحرانی، ج۱، ص۲۴۲، سید هاشم، بی تا بی جا بی نا.
۲۰. ↑ کمال الدین وتمام النعمة، صدوق، ج۱، ص۲۵۲، محمد بن علی، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۰۵.    
۲۱. ↑ المیزان، ج۴، ص۴۰۹.
۲۲. ↑ ینابیع المودة، قندوزی، ج۳، ص۲۹۹، سلیمان، دارالاسوة، ۱۴۱۶.
۲۳. ↑ شرح جمل العلم والعمل، سید مرتضی، ج۱، ص۲۱۵، علم الهدی، علی بن الحسین، دارالاسوه، ۱۴۱۴.
۲۴. ↑ ارشاد، مفید، ج۲، ص۲۳۹، محمد بن محمد بن نعمان، دارالمفید، بیروت، ۱۴۱۴.
۲۵. ↑ مناقب اهل بیت، شیروانی، ج۴، ص۳۳۲، مطبعه منشورات اسلامیه، ۱۴۱۴.
۲۶. ↑ عیون اخبار الرضا، صدوق، ج۱، ص۲۳۹، محمد بن علی، دار الکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۸۰.
۲۷. ↑ مناقب اهل بیت، شیروانی، ج۱، ص۳۳۳، مطبعه منشورات اسلامیه، ۱۴۱۴.
۲۸. ↑ کشف الغمة، اربلی، ج۳، ص۱۱۹، ابن ابوالفتح، دار الأضواء، بیروت.



دانشنامه کلام اسلامی، مؤسسه امام صادق(ع)، برگرفته از مقاله «امامت امام رضا»، شماره۷۴.    



جعبه ابزار