امامزاده علی بن محمد
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یکی از ستارگان آسمان سیادت و جلالت و گلی از بوستان
نبوت و ولایت امامزاده عالی مقدار حضرت سلطانعلی بن امام محمد باقر (علیه‌السّلام) است که کنیة آن حضرت ابوالحسن ملقب به‌طاهر برادر بزرگوار و گرامی حضرت
امام جعفر صادق (علیه‌السّلام) پدر یکی از زوجات
حضرت کاظم (علیه‌السّلام) مسمات به فاطمه می‌باشد.
نفوذ
اسلام و تشیع در
ایران مدیون تلاشها و از خودگذشتگیهای امامان و
امامزادگان و یاران ایشان می‌باشد که با جان‌فشانی و کوششهای طاقت فرسای خویش توانستند بذر اسلام ناب و اصیل را در این
آب و
خاک کاشته و با قطرات
خون خود آن را آبیاری کنند تا اسلام به بار نشسته و ثمر دهد و
حق و
عدالت و
بندگی در جوامع بشری رشد کرده بشریت به سوی کمال و
توحید ناب در حرکت باشد. قبل از ورود مبارک و با میمنت حضرت
علی بن موسی الرضا (علیه‌السّلام) به خاک ایران افرادی چند از امامزادگان، این آب و خاک را به قدوم خود متبرک کرده و این مرز و بوم را برای رشد تشیع بارور کردند. یکی از این افراد طبق نقلی علی بن محمد باقر (علیه‌السّلام) می‌باشد که معروف به سلطانعلی است و کنیز آن حضرت ابوالحسن ملقب به طاهر و فرزند بلافصل امام پنجم حضرت
امام محمد باقر (علیه‌السّلام) می‌باشد که گویا طبق آنچه‌که مشهور شده در
مشهد اردهال (کلمه اردهال از دو کلمه «ارد» و «هال» به معنای سرزمین مقدس تشکیل شده است در این مسیر شهرهای نیاسر و نشلج واقع شده است. نامهای قدیمی مشهد اردهال عبارتند از: بارکرسف، بارکرس، بارکرز، بارکرسب، باریکرس. خوانساری در
روضات الجنات و قاضی نورالله در
مجالس المؤمنین و
بحرالعلوم در
تحفة العالم و شیخ عبدالجلیل قزوینی رازی در کتاب
الرد علی النقض نقل کرده‌اند که علی بن امام محمد باقر (علیه‌السّلام) در ناحیه کاشان در روستائی به نام بارکرسب در آرامگاهی آباد مدفون است. هر چند حاج
شیخ عباس قمی در
منتهی الآمال این مسئله را
شهرت می‌نامند.
) مدفون است.
این قبه و بارگاه بسیار عالی قدیمی و عدت و آلت صحنهای متعدد و
موقوفات و نذورات و خدمه واقع است و از قدیم الایام تا کنون جمیع مردمان کاشان و فینین و حوالی کاشان و خلق بسیاری از سایر بلاد ایران برای ادراک
زیارت و
توسل به تربت پاک آن بزرگوار در این محل مبارک مخصوصاً در هفدهم مهر ماه جلالی اجتماع می‌نمایند و بسیاری از کرامات ظاهره و خوارق عادات باهره از مشهد کثیر الانوار این شاهزاده نقل می‌کنند.
و برای اوست قبه بلند عظیمی و ذکر فرموده‌اند جماعتی از علماء ما، در شان آن بزرگوار فضائل زیادی و ایراد کرده‌اند در کرامات او و کرامات مشهدش حکایات بسیاری.
و بدان‌که سید جلیل سید احمد معروف به امامزاده احمد مدفون در محله باغات اصفهان بوده است ـ فرزند این سید جلیل یعنی حضرت سلطانعلی، پس بنابر این غافل مباش و از کتاب رجال شیخ نقل شده که علی بن محمد بن علی بن الحسین (علیهم‌السّلام) بوده است از اصحاب حضرت صادق (علیه‌السّلام) : السید الجلیل الحجه الآیه السید الامام ضیاء الدین ابوالرضا فضل الله الحسنی الراوندی القاسانی که از علماء قرن ششم و در کاشان بوده است.
روز جمعه قالی امامزاده را عده زیادی روی دست بطرف محل قالیشوری که در هشتصد متری واقع است می‌برند و عده زیادی با چوبدست حاملین قالی را محاصره و مانع رسیدن دست دیگران بقالی می‌باشند صد متر آخر را بحالت دو انجام و پس از قرار دادن قالی کنار رودخانه با زدن چوبدستی به
آب و پاشیدن آب به (قالی) در حالی که عموم حاملین خیس شده‌اند قالی را بر می‌گردانند در حال رفتن و برگشتن یک نفر سوار اسب جای نماز امامزاده را روی دست حمل می‌نماید و این سمت ارثی به او رسیده است، حمل قالی از سالهای کهن اختصاص به اهالی
فین کاشان دارد، اگر در این مورد دیگران بخواهند اقدام و دستی به (قالی) زنند نزاع در می‌گیرد و در بعضی از سالها منجر بقتل می‌شود، مردمان فین این عمل را مایه افتخار خود دانسته و تعصب زیادی به خرج می‌دهد نکته جالب توجه این است که همه ساله این عمل در ۱۷ مهر ماه شمسی تجدید می‌گردد.
از تاریخ ولادت این امامزاده سندی در دست نیست، ولی طبق نقلی در ۲۷
جمادی الثانی سال ۱۰۶ هـ به شهادت رسیده‌اند.
جناب "سلطان علی" طبق نقل
شیخ مفید و
طبرسی دو خواهر تنی به نامهای زینب و ام‌سلمه داشته‌اند و از مادری که ام‌ولد بود، متولد شدند و ایشان برادر ناتنی حضرت امام صادق (علیه‌السّلام) می‌باشند.
در محل
دفن ایشان اختلاف آرائی وجود دارد. عده‌ای محل دفن ایشان را در مشهد اردهال (مشهد قالی) در ۴۰ کیلومتری غرب کاشان و در مسیر کاشان - نراق می‌دانند.
ولی مرحوم آقا
شیخ عباس قمی (رحمة‌الله‌علیه) در
منتهی الامال نقل کرده است که: "تاج الدین ابن زهره حسینی" در «غایة الاختصار فی اخبار البیوتات العلویة» گفته که قبر علی پسر امام محمد باقر (علیه‌السّلام) در
بغداد در محلۀ جعفریه در ظاهر سور (سور: نرده و حصار، دیوار دورشهر.) بغداد واقع است. "محب الدین بن نجار مورخ" در تاریخ خود گفته مشهد طاهر (علی بن امام محمد باقر علیه‌السّلام) در جعفریه است. و گفته آن قریه ایست از اعمال خالص نزدیک بغداد که در آن قبری قدیمی پیدا شد و بر ان سنگی بود که بر آن نوشته شده بود:
«بسم الله الرحمن الرحیم هذا ضریح الطاهر علی بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب علیهم‌السّلام » و بقیه سنگ از آن جدا شده بود. پس بنا کردند بر آن قبه‌ای از خشت... و این محل یکی از مشاهد و مزارات گشت. تاج الدین گفته که آن مشهد در زمان ما مجهول و خرابست و جماعتی از
فقرا در آنجا منزل دارند. ولی آقا شیخ عباس قمی در ادامه می‌نویسد که آنچه مشهور است در زمان ما قبر "علی بن محمد الباقر (علیه‌السّلام) " در ناحیه کاشان در مشهد اردهال است و معروفست به شاهزاده سلطانعلی و (ظاهرا) وجود این امامزاده را در آنجا تایید می‌کند. البته در
بحرالانساب چنین آمده است که: «علی بن محمد الباقر علیه‌السّلام ... دفن فی ناحیة کاشان بقریة یقال لها بارکرسب فی مشهد» و همچنین از میرزا عبدالله ملقب به
افندی در
ریاض العلماء نیز نقل شده که فرمود: قبر علی بن محمد الباقر (علیه‌السّلام) در حوالی بلده کاشان است.
حضرت سلطان علی بن محمد الباقر (علیه‌السّلام) بنابر آنچه در کتب
انساب و تراجم
آمده است، دختری به نام فاطمه داشته‌اند که ایشان را به موسی بن جعفر (فرزند برادرشان) تزویج کرده‌اند. و همچنین
میرزا عبدالله افندی صاحب ریاض العلماء گوید در
اصفهان نزدیک
مسجد شاه بقعه مزاریست که به نام "احمد بن علی بن امام محمد باقر (علیه‌السّلام) است و سنگی در آنجا به خط کوفی است که بر آن نوشته است: بسم الله الرحمن الرحیم کل نفس بما کسبت رهینه. هذا قبر احمد بن علی بن محمد الباقر (علیه‌السّلام) و تجاوز عن سیئاته و الحقه بالصالحین.
با بررسی در کتب متقدم و متاخر تناقض زیادی، هم در محل دفن و هم در مورد جریان داستان شهادت این سلاله
پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دیده می‌شود.
اولا: در کتب قرن ۸
و قبل از آن مثل تاریخ محب الدین بن نجار، محل دفن سلطان علی بن محمد الباقر (علیه‌السّلام) در منطقه جعفریه
بغداد ذکر شده است. و قبل از آن مطلبی در این باب در کتب دیگر نیامده است.
در کتب قرن ۹ و ۱۲ مثل بحرالانساب ابن عنبه و
ریاض العلماء افندی، محل دفن این امامزاده در منطقه بارکرسب و بلده کاشان ذکر شده است.
که این تاخر خود حکایت از عدم قطعیت محل دفن این امامزاده در مشهد اردهال کاشان می‌کند. هر چند نسب شناس بزرگ حضرت
آیة الله مرعشی نجفی (اعلامیه آیت‌الله مرعشی در سال ۱۳۴۱.) بر زیارت این امامزاده در مشهد اردهال سفارش کرده‌اند، ولی مدرک و سندی که دال بر محل دفن ایشان در این منطقه باشد، ارائه نکرده‌اند.
ثانیا: داستان شهادت "سلطان علی" در هیچ یک از کتب دست اول دیده نمی‌شود و گویا این یک داستان خیالی و افسانه‌ای بیش نمی‌باشد. چرا که بر هیچ سند و اصلی استوار نمی‌باشد و کتبی که در این باب نوشته شده است هیچ منبع و سندی، صحیح و درست ارائه نداده‌اند. پس نمی‌توان به نقل عامه مردم استناد کرد و جریان شهادت ایشان را مانند حضرت
سید الشهداء (علیه‌السّلام) دانست.
پس آنچه مسلم است آن است که وظیفه
شیعیان زیارت این امام زاده محترم در هر دو محل می‌باشد که امید است مقبول حضرت احدیت واقع شود.
سایت اندیشه، برگرفته از مقاله «امامزاده علی بن محمد»، تاریخ بازیابی۹۵/۸/۹. سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «علی بن محمدباقر».
