اوسون
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اوسون ūsūn ، منطقه‌ای در میانۀ شیب تند دامنۀ جنوبی
توچال.
این منطقه با ارتفاع متوسط ۳۰۰‘۲ تا ۸۰۰‘۲ متر از سطح دریا بر سر راه دربند به قلۀ توچال و ارتفاعات و قله‌های سمت شرق و غرب آن ــ که از مقاصد و اهداف کوهنوردان به شمار می‌رود ــ واقع است.
نام مناطق، دره‌ها و کوه‌های اطراف اوسون از جنوب به سمت غرب، شمال و شرق و در جهت حرکت عقربه‌های ساعت به ترتیب عبارت‌اند از:
پس‌قلعه،
دوراهی اوسون، آبشار
سوتک در جنوب، درۀ
گداهک،
اوراز، ایستگاه شمارۀ ۵ تله‌کابین، گردنۀ
اسپیدکمر، جان‌پناه
اسپیدکمر، درۀ
اُرس، درۀ
فراخلا و پناهگاه
شیرپلا،
جان‌پناه شروین،
غار پلنگ، آبشار
دوقلو، قرارگاه امداد و نجات
داوودی و آبشار
پس‌سنگ. از میان دره‌ها و کوه‌های یادشده راه‌های خروجی از منطقۀ اوسون واقع شده‌اند.
سراسر جبهۀ شمالی منطقۀ اوسون را دیوار صخره‌ای نسبتاً بزرگی در بر گرفته که عبور از آن بسیار دشوار و برای افراد عادی غیرممکن است. در لابه‌لای این دیوارۀ صخره‌ای چند گذرگاه بسیار دشوار وجود دارد که به آن‌ها بند اوسون گفته می‌شود.
از سمت شرق اوسون یکی از راه‌های دربند به قلۀ توچال می‌گذرد که از دوراهی اوسون به سمت شمال شرق منحرف، و پس از عبور از آبشار پس‌سنگ به آبشار دوقلو و غارپلنگ و پناهگاه شیرپلا می‌رسد. این راه در شیرپلا حداقل به ۳ شاخه منشعب می‌شود و از یال‌ها و دره‌های سمت جنوب شرق قلۀ توچال بالا رفته و در سمت شرق قلۀ توچال به بالاترین نقطۀ خط‌الرأس آن منتهی می‌شود.
راه دیگر دربند به قلۀ توچال از سمت غرب منطقۀ اوسون می‌گذرد. این راه از دوراهی اوسون در جهت غرب، از جنوب هتل اوسون و آبشار سوتک و ناحیۀ مرکزی اوسون عبور کرده و حداقل به دو راه تقسیم می‌شود. این راه‌ها منطقۀ اوسون را دور زده و در سمت شمال غرب اوسون به ایستگاه ۵ تله‌کابین، گردنۀ اسپیدکمر و جان‌پناه اسپیدکمر رسیده و سپس در جهت شمال ادامۀ مسیر داده، به کوه‌های هزارچم با ارتفاع ۵۲۰‘ ۳ متر و نهایتاً در ارتفاع ۷۴۰‘ ۳ متر به ایستگاه ۷ تله‌کابین و خط‌الرأس کوه‌های توچال در سمت غرب قلۀ توچال منتهی می‌شود.
با وضعیت عنوان‌شده می‌توان منطقۀ اوسون را محدودۀ بسته‌ای تصور کرد که به سبب وجود دیوارۀ صخره‌ای در سمت شمال آن، بن‌بست بوده و تنها از جهات شرق و غرب آن می‌توان عبور کرد. در محدودۀ مرکزی اوسون محوطۀ نسبتاً همواری که دارای شیب ملایمی است، وجود دارد. در این محل در دهۀ ۱۳۵۰ ش، تأسیسات رفاهی و پذیرایی، و هتلی احداث، و پیرامون آن‌ها درختان زیادی کاشته شد و این محل تبدیل به منطقۀ سرسبز و زیبایی گردید.
در نقاط مختلف اوسون دره‌ها، کوه‌ها و چشمه‌های متعددی وجود دارد که جذابیت بسیار زیادی دارند و مشتاقان زیادی بدانجا می‌روند. شاید بتوان منطقۀ اوسون را یکی از پررفت‌وآمدترین مسیرهای کوهستانی دامنۀ جنوبی البرز مرکزی دانست. سمت شرق، جنوب و غرب اوسون دارای دره‌هایی پرآب است. در منطقۀ اوسون دو قرارگاه امداد و نجات برای یاری‌رساندن به کوهنوردان دایر است. اوسون، بند اوسون، دیوارۀ اوسون، لت اوسون،
چشمه اوسون، لِوار اوسون، لش‌مُلک اوسون،
آبشار اوسون (چشمۀ لب‌کمر) و هتل
اوسون از مکان‌های مختلف منطقۀ اوسون هستند.
•
پازوکی طرودی، ناصر، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «اوسون»، ص۲۳۴.
