باینگان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بایِنْگان، یا بایَنگان، بخش و شهری در شهرستان
پاوه در
استان کرمانشاه می‌باشد.
بانیکان
نیز ظاهراً صورت تصحیف شده این کلمه است که گاه در منابع رسمی دیده می‌شود.
این بخش یکی از بخش‌های سه گانه
پاوه با وسعتی حدود ۵۹۱ کم۲ است که از شمال به نوسود و حومه پاوه، از خاور و جنوب به جوانرود و از باختر به
کشور عراق محدود می‌گردد.
بیش از ۲ ۳ خاک این بخش را ارتفاعات فراگرفته که شامل ماکووان (۶۳۰، ۲متر)، گزن (۳۳۰، ۲متر)، اوته (۲۲۰، ۲متر)، بَلْهَس (۱۶۰، ۲متر)، زرد داوئی، کله خانی، راگا، گَرمَزناب و شش دول است.
بخش باینگان در حوضه شمال باختری استان قرار گرفته است و آب و هوای نیمه مرطوب دارد. اهم رودهای آن شامل زیمکان (۱۶۰ کم) که پس از پیوستن رود چم زریسک (آب زرشک) به آن به رودخانه سیروان می‌ریزد، لِیَله (۷۳ کم)، چَم‌ِ مرّه خیل (۳۰ کم)، آب سفید برگ، آب خلیفه و آب لَرَن است
. رودهای دودان و باینگان نیز در همین ناحیه جریان دارند.
نواحی مختلف این بخش برای رویش انواع
گیاهان دارویی و صنعتی مساعد است. در این منطقه کوهستانی جنگل‌های تنک نیز دیده می‌شود. جانوران گوناگون و پرندگان مختلفی نیز حیات وحش این ناحیه را تشکیل می‌دهند.
بخش باینگان در ۱۳۷۵ش دارای ۱۵۴، ۱۲نفر (۴۳۹، ۲خانوار) جمعیت، شامل ۰۵۷، ۶
مرد و ۰۹۷، ۶
زن بود. نسبتهای باسوادی و شغلی در این بخش به ترتیب ۶۲% و ۷/۱۵% گزارش شده است.
درآمد مردم این بخش برپایه
کشاورزی،
دامداری،
باغداری و
کارگری ساده‌است.
آب کشاورزی بخش باینگان از رودخانه، چاه‌های عمیق و
چشمه تأمین می‌شود. انواع محصولات کشاورزی، پرورش
طیور به طریق سنتی، فرآورده‌های دامی و لبنی - که جنبه صادرات نیز دارد - و
صنایع دستی، از اهم تولیدات این منطقه به شمار می‌رود
در ۱۳۶۶ش این بخش دارای ۰۶۲، ۱ خانوار (۴۹۲، ۵نفر) عشایر کوچنده ییلاقی و ۱۲۳، ۱خانوار (۸۶۴، ۵نفر) عشایر کوچنده قشلاقی - از ایل کرد نژاد جاف - بود
اهالی باینگان از
اهل سنت (
شافعی) هستند و زبانشان کردی است که به لهجه جافی تکلم می‌کنند.
گفتنی است، قرآنی که
کتابت آن به حدود ۳۰۰
سال پیش باز می‌گردد، در روستای میر عبدلی، یکی از آبادیهای بخش باینگان نگهداری می‌شود.
در خلال
جنگ عراق و ایران، باینگان از جمله مناطقی بود که آسیب فراوان دید و ۵۰% از ساختمان‌های این بخش ویران شد و بیش‌تر روستاهای آن از سکنه تهی گردید.
این بخش شامل ۳ دهستان به نام‌های ماکوان، کلاشی و شیوه‌سر است.
این شهرمرکز بخش باینگان است و در ۲۴ کیلومتری جنوب باختری
پاوه، در منطقه‌ای کوهستانی، با ارتفاع ۳۰۰، ۱متر از سطح
دریا، و در ۳۵ عرض شمالی و ۴۶ و ۱۵ طول شرقی قرار گرفته است.
قدمت تاریخی شهر به دوره
زندیه (۱۱۶۲-۱۲۰۹ق) باز می‌گردد. طوایف «بادنیان‌ِ» عراق، هسته اولیه جمعیت باینگان را تشکیل می‌داده، و شهر کنونی، ییلاق آنها محسوب می‌شده است. به تدریج طوایفی در این محل ساکن شدند و نام آن را از بادنیان به باینگان تغییر دادند.
شهر در منطقه پایکوهی قرار گرفته، و کوه‌های شاهو، راگا و ماکوان مشرف بر آن است.
دره زیبای سحور در شمال شهر واقع، و شعبه‌ای از رود مرّه خیل در آن جاری است.
رود چم‌مره‌خیل از جنوب باینگان می‌گذرد و به رود مرزی سیروان می‌ریزد. چشمه‌های دائمی چاوک و گرماب در نزدیکی شهر واقع است و مردم از
آب آنها، از طریق لوله‌کشی، استفاده می‌کنند. آب و هوای باینگان نسبتاً سرد و نیمه مرطوب است و درجه سرمای آن تا ۲۶- نیز گزارش شده، و میزان بارش سالانه تا ۵۹۰ میلی‌متر به ثبت رسیده است.
جمعیت باینگان در اوایل دهه ۱۳۳۰ش بالغ بر ۵۳۸ نفر بود
که در ۱۳۷۰ش به ۴۷۷، ۱نفر (۲۹۸ خانوار) و در ۱۳۷۵ش به ۸۶۶، ۱نفر (۳۹۸ خانوار) شامل ۹۵۶
مرد و ۹۱۰
زن، افزایش یافت. نسبتهای باسوادی و اشتغال در این شهر به ترتیب حدود ۹/۷۸% و ۴/۲۴% ثبت شده است.
این شهر در ۱۳۶۷ش ۲۰۴ خانوار بهره‌بردار کشاورزی داشته است.
(۱) آمارنامه استان کرمانشاه (۱۳۷۴ش)، سازمان برنامه و بودجه استان کرمانشاه، تهران، ۱۳۷۶ش.
(۲) ایرج افشار سیستانی، کرمانشاهان و تمدن دیرینه آن، تهران، ۱۳۷۱ش.
(۳) اهم فعالیتهای بازسازی و نوسازی مناطق جنگ‌زده (در سال ۱۳۶۱ و ۱۳۶۲ش)، دبیرخانه ستاد مرکزی بازسازی و نوسازی مناطق جنگ‌زده، تهران، ۱۳۶۳ش.
(۴) محمدحسین پاپلی یزدی، فرهنگ آبادیها و مکانهای مذهبی کشور، مشهد، ۱۳۶۷ش.
(۵) عباس جعفری، رودها و رودنامه ایران، تهران، ۱۳۷۶ش.
(۶) عباس جعفری، کوهها و کوه‌نامه ایران، تهران، ۱۳۶۸ش.
(۷) علی رزم‌آرا، دایرهالمعارف فارسی، جغرافیای نظامی ایران (کردستان)، تهران، ۱۳۲۰ش.
(۸) سازمان تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران، وزارت کشور، تهران، ۱۳۷۶ش.
(۹) سرشماری اجتماعی - اقتصادی عشایر کوچنده (۱۳۶۶ش)، جمعیت عشایری دهستانها، کل کشور، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۶۸ش.
(۱۰) سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۷۵ش)، شناسنامه دهستانهای کشور، استان کرمانشاه، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۷۶ش.
(۱۱) سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۷۵ش)، نتایج تفصیلی، شهرستان پاوه، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۷۶ش.
(۱۲) فرهنگ آبادیهای کشور، سرشماری عمومی کشاورزی (۱۳۶۷ش)، استان باختران، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۶۹ش.
(۱۳) فرهنگ اقتصادی دهات و مزارع، شهرستان پاوه، جهادسازندگی، تهران، ۱۳۶۳ش.
(۱۴) فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور (قصر شیرین)، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۷۳ش، ج ۴۵.
(۱۵) فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، استان ۵ کردستان، دایره جغرافیایی ستاد ارتش، تهران، ۱۳۳۱ش.
(۱۶) لطف‌الله مفخم پایان، فرهنگ آبادیهای ایران، تهران، ۱۳۳۹ش.
(۱۷) بهرام ولدبیگی، تاریخ سیاسی اجتماعی پاوه و اورامانات، تهران، ۱۳۶۹ش.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «باینگان»، شماره۴۴۶۵.
