• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مذهب شافعی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مذهب شافعی، منتسب است به ابوعبدالله محمّد بن ادریس بن عباس بن عثمان بن شافع، معروف به شافعى.

وى در سال ۱۵۰ هجرى در «غزه» متولّد شد و در سال ۲۰۴ هجرى در مصر وفات یافت.




از سویى شاگرد زعیم مدرسه حدیث، مالک بن انس و از سوى دیگر شاگرد ابراهیم بن محمد بن یحیى مدینى شاگرد امام صادق(علیه السلام) بود. او همچنین از محمد بن حسن شیبانى شاگرد ابوحنیفه نیز بهره ها برد.
[۱] ادوار علم الفقه، ص ۱۵۷.


بیشترین روایات شافعى از ابراهیم بن محمد، شاگرد امام صادق است. مذهب شافعى حدّ فاصل میان مذهب حنفى و مالکى است.



نوشته اند: از مشهورترین شاگردان وى، یوسف بن یحیى (م۲۳۱); احمد بن حنبل (م۲۴۱); اسماعیل بن یحیى (م ۲۶۴) و ربیع بن سلیمان بن عبدالجبار(م۲۷۰) بودند.
[۲] الفقه الاسلامى و ادلّته، ج ۱، ص ۵۲-۵۱.


مذهب شافعى به دست شاگردانش در بسیارى از بلاد اسلامى گسترش یافت و در مصر و عراق و خراسان و ماوراء النهر نفوذ کرد و رقیب نزدیک مذهب حنفى به شمار مى رفت
[۳] تاریخ ابن خلدون، ج ۲، ص ۸۰۴.
و امروزه در مصر، اردن، سوریه، لبنان، عراق، هند و اندونزى مذهب شافعى پیروان فراوانى دارد.
[۴] تاریخ الفقه الاسلامى، ص ۱۴۳.






شافعى در فتوا دادن، از کتاب، سنت، اجماع و قیاس بهره مى گرفت; البتّه وى خبر واحد را از فرد موثق ـ هر چند آن خبر مشهور نباشد (بر خلاف نظر ابوحنیفه) و هر چند موافق عمل مردم مدینه نباشد (برخلاف شیوه مالک) ـ حجّت مى دانست.

در قیاس نیز، اگر اصل و ریشه معیّنى در کتاب و سنت داشته باشد، در نظر وى حجّت است. او استحسان را ـ برخلاف شیوه ابوحنیفه و مالک ـ حجّت نمى دانست و مى گفت: «من استحسن فقد شرّع; هر کس به استحسان روى آورد، تشریع کرده و بدعت گذارده است».
[۵] الفقه الاسلامى و ادلّته، ج ۱، ص ۵۱ ; تاریخ الفقه الاسلامى، ص ۱۴۰-۱۳۹.
او مصالح مرسله و حجیت عمل اهل مدینه را قبول نداشت.
[۶] الفقه الاسلامى و ادلّته، ج ۱، ص ۵۱; المدخل فى التعریف بالفقه الاسلامى، ص ۱۹۶.
در ردّ عمل به استحسان، کتابى به نام ابطال الاستحسان و در ردّ عمل به مصالح مرسله، کتابى به نام الاستصلاح نوشته و در کتاب معروفش الام حجیت عمل مردم مدینه را انکار کرده است.
[۷] ادوار علم الفقه، ص ۱۵۹.


لازم به ذکر است که شافعى در کتاب الاُمّ فتوا هاى تازه و تجدید نظرهاى فقهى را ذکر کرده است.
[۸] الفقه الاسلامى و ادلّته، ج ۱، ص ۵۱.
به تصریح برخى از اندیشمندان اهل سنت، فقه شافعى به فقه شیعه امامیه نزدیک و موارد اختلافى میان آنان، نسبت به دیگر مذاهب کمتر است.
[۹] الفقه الاسلامى و ادلّته، ج ۱، ص ۵۹.




 
۱. ادوار علم الفقه، ص ۱۵۷.
۲. الفقه الاسلامى و ادلّته، ج ۱، ص ۵۲-۵۱.
۳. تاریخ ابن خلدون، ج ۲، ص ۸۰۴.
۴. تاریخ الفقه الاسلامى، ص ۱۴۳.
۵. الفقه الاسلامى و ادلّته، ج ۱، ص ۵۱ ; تاریخ الفقه الاسلامى، ص ۱۴۰-۱۳۹.
۶. الفقه الاسلامى و ادلّته، ج ۱، ص ۵۱; المدخل فى التعریف بالفقه الاسلامى، ص ۱۹۶.
۷. ادوار علم الفقه، ص ۱۵۹.
۸. الفقه الاسلامى و ادلّته، ج ۱، ص ۵۱.
۹. الفقه الاسلامى و ادلّته، ج ۱، ص ۵۹.




آیة الله مکارم شیرازی،دائرة المعارف فقه مقارن،ج۱.    



جعبه ابزار