برات (ولایت)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بِرات، ولایت و
شهر مرکز آن، شهری است در جنوب بخش مرکزی
آلبانی (جمهوری آلبانی کشوری است در جنوب شرقی قاره
اروپا) که قسمتی از اراضی آن کوهستانی است.
سابقه این
شهر به سده ۴ق‌م می‌رسد. در سده ۲ق‌م یونانیان این شهر را آنتی پاتریا می‌نامیدند. در عهد امپراتوری روم شرقی (بیزانس)، این شهر پولخِریوپولیس نامیده شد.
از سده ۳ق/۹م هنگامی که صربها
حکومت شهر را در دست گرفتند، آن را بلگراد نامیدند.
در نوشته‌ها از چند بلگراد، از جمله بلگراد دانوب (طونا بلغرادی)، بلگراد استولنی (استولنی بلغرادی)، بلگراد اردل (اردل بلغرادی) و بلگراد آرناؤد (آرناؤد بلغرادی) یاد شده است.
ترکان عثمانی ساکنان آلبانی را «آرناؤد» می‌نامیدند. از این‌رو، شهر مذکور «آرناؤد لُغ بلغرادی» خوانده شد.
بعدها این شهر برات (براتی) نامیده شد که برگرفته از نام بلگراد است.
شهر برات، مرکز ولایت برات در کنار رود اوسومی واقع شده که شاخه‌ای از رود سِمِنی است.
جمعیت شهر در ۱۹۶۷م/۱۳۴۶ش حدود ۲۴ هزار نفر بوده
که در ۱۹۹۳م/۱۳۷۲ش به بیش از ۱۴۸ هزار نفر افزایش یافته است («برات۲»،. (npn. ولایت برات از مراکز باغداری، تولید
انگور و
توتون است. صنایع شهر و ولایت شامل کاغذسازی، تهیه
روغن زیتون و
سیگار است. در کوچووه نزدیک شهر برات پالایشگاه نفت ساخته شده است.
حضور فعال دولت عثمانی در آلبانی از ۷۸۵ق/۱۳۸۳م آغاز شد.
در ۷۹۸ق/۱۳۹۶م یک لشکر ترک به آلبانی حمله کرد و چند شهر از جمله برات را به تصرف در آورد.
در ۸۴۷ق/۱۴۴۳م ژرژ کاستریوتا، قهرمان ملی آلبانی که از سوی مراد دوم سلطان عثمانی، اسکندربیک لقب یافته بود، کوشید تا لشکریان عثمانی را که چندبار شهر برات را به تصرف درآورده، و
قیام مردم آن را سرکوب کرده بودند، از آنجا بیرون راند.
در ۸۵۱ق/۱۴۴۷م سلطان مراد دوم به تشویق حمزه‌بیک برادر زاده اسکندربیک که با عمویش اختلاف پیدا کرده بود، عازم
جنگ با اسکندربیک و تصرف آلبانی شد. در نخستین پیکارها لشکریان عثمانی موفق به تصرف برات نشدند، ولی پس از ۸۵۲ق/۱۴۴۸م مراد دوم توانست این شهر را به تصرف درآورد. در این پیکار فرمانده سپاه اسکندربیک که برای نجات وی به آنجا آمده بود، دستگیر، و کشته شد
چندی بعد در ۸۵۹ق/۱۴۵۵م که
سلطان محمد فاتح بر تخت امپراتوری عثمانی تکیه داشت، اسکندربیک کوشید تا برات را از تصرف ترکان خارج کند. وی مدتی شهر را در محاصره گرفت، ولی سرانجام در نتیجه فشار ترکان ناگزیر عقب نشست.
برات در پایان سده ۱۰ق/۱۶م رونق پیشین را از دست داد، ولی در سده ۱۱ق/۱۷م به احیای سنتهای فرهنگی دست یافت. از آثار کهن شهر می‌توان به بقایای دژی متعلق به سده ۷ق/۱۳م اشاره کرد که شامل خانه‌های مسکونی،
کلیسای مریم مقدس‌ِ ولاخرنی۳ با نقش و نگارهای روی دیوار، کلیسای نیکلاس متعلق به ۹۸۶ق/۱۵۷۸م، کلیسای‌جامع متعلق به سده ۱۲ق/۱۸م با کنده‌کاریهایی بر روی چوب و تصویرهایی از قدیسان مسیحی،
زیارتگاه فرقه مذهبی هِلْوِت متعلق به ۱۱۹۶ق/ ۱۷۸۲م، پلی بر روی رود اوسومی متعلق به ۱۱۹۴ق/۱۷۸۰م و موزه آثار باستانی و هنرهای زیبای شهر است.
پس از پیروزی
دولت عثمانی، آثار مذهبی اسلامی در این شهر پدید آمد. اولیا چلبی ضمن شرح انهدام برخی آثار از جمله قلعه درونی برات (آرناؤد بلغرادی)، شمار خانه‌های آن را ۴۰ تا ۵۰ باب نوشته است. وی همچنین از وجود
مساجد، از جمله جامع وسیع بایزیدخان،
۷۰۰ باب دکان، حوضها، شادِروانها و کویهای شهر یاد کرده است.
وی از جامع ملک غازی با مناره‌ای بلند و ستونهای مرمر، مدرسه،
مکتب،
تکیه، مسجد غازی مراد پاشا، مسجد حسین پاشا،
خانقاه شیخ افندی، حجره‌های درویشان، صومعه‌ها، دو گرمابه و ۷۷ تفرجگاه اطراف شهر یاد کرده است.
اولیا چلبی همچنین به وجود پل جنوبی بزرگی بر روی رود اوسومی (اوصوم بلغراد) که به فرمان سلطان سلیمان احداث شده بود، اشاره کرده است.
(۱) اولیا چلبی، سیاحت‌نامه، استانبول، ۱۹۲۸م.
(۲) سامی، شمس‌الدین، قاموس الاعلام، استانبول، ۱۸۸۹م.
(۳) شاو، اج و اک شاو، تاریخ امپراتوری عثمانی و ترکیه جدید، ترجمه محمود رمضان‌زاده، تهران، ۱۳۷۰ش.
(۴) Berat n، www albanian com/main/countries/albania/berat.
(۵) BSE ۳.
(۶) TOrkiye diyanet vakf o Isl @ m ansiklopedisi، Istanbul، ۱۹۹۲.
(۷) Uzun ۵ ar- s o l o، IH، Osmanl o tarihi، Ankara، ۱۹۷۲-۱۹۸۳.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «برات»، شماره۴۶۷۸.
