بشر(خام)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بِشْر ، به محل و میدان جنگی گفته شده است که در
۷۳، میان سُلَیم و تَغْلِب ، دو قبیلة عرب ، در مشرقِ شام
رخ داد. در ۱۲ خالدبن ولید نیز بر سر راهش از عراق به
شام در این محل بر بنی تغلب تاخته بود (طبری ، سلسلة اول ، ص ۲۰۶۸؛طبری ، سلسلة اول ، ص۲۰۷۲ـ۲۰۷۳). یاقوت (یاقوت،ج ۱، ص ۶۳۱) این مکان
را به صورت رشته تپه هایی وصف کرده که از عُرض در
نزدیکی تَدمُر (پالمیر) تا فرات امتداد دارند و همان جبل البِشْری کنونی اند. اما آن جنگ ، به نام نهری که در آن محل جاری
است ، جنگ رَحوب نیز خوانده شده است (یاقوت، ج ۲، ص ۷۶۸ـ۷۶۹).
یوم البشر، به روزهایی اطلاق شده است که در زد و خوردهای متعدد این دو قبیله جنگ به اوج خود رسیده بود. در آن زمان ، کشمکشها تا حدی خارج از دایرة رقابتهای قبیله ای میان قیس و کلب جریان داشت . آن دو از قبایل عربِ شمالی شمرده می شدند و علت ظاهری جنگ هم آن بود که بنی سُلیم به
چراگاههای تغلب در جزیره تجاوز می کردند. صلح ناپایداری که برقرار شده بود، براثر هجاهای اخطل ، شاعر تغلبی مسیحی دربار خلفای اموی در دمشق گسیخته شد، زیرا جَحّاف بن حُکَیم که رئیس قبیلة سُلیم بود، از آن اهاجی برآشفت ، سپس دستخطی مجعول فراهم کرد که او را مجازمی ساخت صدقات تغلب و بَکر راتصاحب کند و به این بهانه ، با هزار مرد جنگی از بنی سلیم به راه افتاد. تغلبیان در خیمه گاههای خود، که در ناحیة بشر قرار داشت ، غافلگیر و دستخوش کشتار بنی سُلیم شدند. اخطل را که به علت قبای چرکینش ، برده ای پنداشته بودند، رهاکردند. اما پسرش به قتل رسید. بنی سلیم به بهانة آن که تغلبیان قبلاً زنان سلیم را از دم تیغ گذرانده بودند، به قتل عام زنان تغلب نیز دست زدند.
جحّاف برای رهایی از خشم خلیفه ، عبدالملک ، ناچار شد به سرزمین روم بگریزد، اما چند سال بعد از آنجا بازگشت و چون پذیرفت که خونبهایی معادل ۱۰۰ هزار درهم به تغلبیان بپردازد، صلح بر قرار شد.
منابع :
(۱) ابن اثیر، کتاب الکامل ، چاپ تورنبرگ ، لیدن ۱۸۵۱ـ۱۸۷۶، ج ۴، ص ۲۶۱ـ۲۶۳؛
(۲) ابن قتیبه ، کتاب الشعر و الشعراء ، چاپ دخویه ، لیدن ۱۹۰۰، ص ۳۰۳؛
(۳) علی بن حسین ابوالفرج اصفهانی ، الاغانی ، بولاق ۱۲۸۵، ج ۹، ص ۵۷ـ۶۱؛
(۴) مَعْمربن المُثَنّی ' ابوعبیدة ، نقائض جریر و الفرزدق ، ج ۱، ص ۴۰۱ـ۴۰۲، ۵۰۷ـ۵۰۹، ۸۹۹ـ۹۰۰؛
(۵) غیاث بن غوث اخطل ، دیوان ، چاپ صالحانی ، ۱۹۰۵، ص ۱۰ به بعد، ۲۸۶؛
(۶) محمدبن جریر طبری ، تاریخ الرسل و الملوک ، چاپ دخویه ... ( و دیگران ) ، لیدن ۱۸۷۹ـ۱۹۰۱؛
(۷) یاقوت حموی ، معجم البلدان ، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳؛
(۸) Caetani, Chronografia Islamica , IV, ۸۶۱. R. Dussaud, Topographie historique de la Syrie , Paris ۱۹۲۷, ۲۵۲, ۲۵۸, ۳۱۴;
(۹) Lammens, Le chantre des Omiades , Paris ۱۸۹۵, ۱۴۰-۱۴۳ (=JA, ۱۸۹۴);
(۱۰) Wellhausen, Das arabische Reich, ۱۲۹-۱۳۰ (Eng. trans., ۲۰۷-۲۰۸).
