بنی (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَنْی (به فتح باء و سکون نون) از
واژگان قرآن کریم مصدر و به معنای بنا ساختن است،
بَنْی بَنْی و بِنَاء و بُنْیان و بِنْیةً و بِنایَةً، همه مصدر و به معنی بنا ساختن است، بناء چنانکه قاموس و مفردات تصریح کرده بمعنی مفعول (مبنیّ) نیز آمده است و بنّاء کسی است که بنا کردن میداند.
۱-
(اَ اَنْتُمْ اَشَدُّ خَلْقاً اَمِ السَّماءُ بَناها) آیا شما از حیث خلقت محکمترید یا آسمان که ساخت آن را
(جَعَلَ لَکُمُ الْاَرْضَ فِراشاً وَ السَّماءَ بِناءً) ظاهرا مراد از «بناء» مصدر بمعنی مفعول است یعنی: زمین را برای شما گسترده و آسمانرا بنائی قرار داد
(وَ الشَّیاطِینَ کُلَ بَنَّاءٍ وَ غَوَّاصٍ) برای سلیمان هر شیطان بنّاء و غوّاص را مسخّر کردیم که برای وی بنا می‌ساختند و در دریا غوّاصی میکردند.
۲- اهل لغت و تفسیر، بُنْیَان را مصدر گفته‌اند ولی ظاهرا این کلمه در قرآن همه جا بمعنای مفعول (مبنیّ) بکار رفته است مثل
(اَفَمَنْ اَسَّسَ بُنْیانَهُ عَلی تَقْوی مِنَ اللَّهِ وَ رِضْوانٍ خَیْرٌ اَمْ مَنْ اَسَّسَ بُنْیانَهُ عَلی شَفا جُرُفٍ‌هارٍ) آیا آنکه بنای خویش را بر تقوای خدا و رضای او پایه نهاده بهتر است یا آنکه بنای خود را بر کنار سیلگاه فرو ریختنی پایه نهاده است؟
در المنار ذیل همین آیه گوید:
بنیان مصدر است مثل عمران و غفران و از آن بنا اراده شود مانند خانه و مسجد و در اینجا بنا مراد است.
و نظیر این آیه است آیه ۲۱ کهف
و غیره.
۳-
(قالُوا ابْنُوا لَهُ بُنْیاناً فَاَلْقُوهُ فِی الْجَحِیمِ) این آیه در حالات ابراهیم (علیه‌السّلام) است و ظاهرش آنست که: گفتند برای او بنائی بسازید پس او را در آتش‌اندازید. بعضی احتمال داده‌اند که مراد از
(ابْنُوا لَهُ بُنْیاناً) جعل قانون برای بت شکستن است و ضمیر «له» بعمل برمیگردد: یعنی برای آن کار (بت شکنی و اهانت بخدایان) قانون مخصوصی (سوزاندن بآتش) جعل کنید پس او را در آتش‌اندازید.
۴-
(قَدْ مَکَرَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَاَتَی اللَّهُ بُنْیانَهُمْ مِنَ الْقَواعِدِ فَخَرَّ عَلَیْهِمُ السَّقْفُ مِنْ فَوْقِهِمْ) کسانی که پیش از آنها بودند مکر کردند خدا از پایه‌های بنایشان آمد، تا سقف از فوقشان بر آنها افتاد، آمدن خدا، آمدن دستور اوست.
نا گفته نماند: بنیان مفرد است و جمع نیست ولی بعضی گفته‌اند که جمع بنیانة است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «بنی»، ج۱، ص۲۳۲.
