• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بنی‌ حمّان

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



بنی حمان از متولیان کعبه در عصر جاهلی می‌باشد.



حمان بن عبدالعزی بن کعب بن سعد
[۴] تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۱۲، ص۹۳.
از بزرگان تیره بنی سعد بن زید مناة از قبیله بنی تمیم از عرب عدنانی (شمالی) بود.حمان فرزندانی به نام مره، خیزق/ خیسق، همام، مخاشن و عامر داشت.از این رو، اینان را بنی حمان و حمانی خوانده‌اند.در برخی از منابع، از او با عنوان بنی جمان یاد شده که تصحیف حمان است.


به گزارش فاکهی و فاسی، در دوران جاهلی و پس از مرگ ابوخفاد اسدی، تولیت خانه خدا را فرزندان حمان/ جمان بر عهده گرفتند و سپس این مقام به اضبط بن قریع
[۱۵] اخبار مکه، فاکهی، ج۵، ص۱۵۲.
(عمرو) بن عوف بن کعب از بزرگان بنی تمیم ، از تیره بنی سعد بن زید مناة واگذار شد.منابع درباره این که کدام یک از فرزندان حمان متولی کعبه بود، ساکت هستند. نیز از هنگام و مدت تولیت و کارهای آن‌ها در مکه ، گزارشی در دست نیست.


بر پایه گزارش برخی از جغرافی نویسان، در بصره محل‌هایی به نام قبیله «حمان» وجود داشته است.
[۲۰] الاماکن، محمد الحازمی، ص۸۷.
برخی از افرادی که در این محله سکونت داشته‌اند، به این نام معروف شده‌اند، هر چند از این قبیله نبوده‌اند.به نظر می‌رسد که بنی حمان پس از فتوحات در آن شهر ساکن شده و محله‌ای به خود اختصاص داده باشند. برخی از منابع از سکونت آن‌ها در کوفه گزارش داده‌اند.
[۲۷] تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۱۲، ص۹۳، «پاورقی».



گزارش‌هایی از وجود فقیهان و دانشوران بنی حمان در یمن و بصره حکایت دارند.
[۲۹] الاماکن، محمد حازمی، ص۸۷.
از محدثان آن‌ها می‌توان به یحیی بن عبدالحمید حمانی اشاره کرد که فاکهی از او در چند جای کتابش یاد کرده و روایاتی از وی درباره چگونگی طواف برخی از صحابه آورده است.
[۳۰] اخبار مکه، فاکهی، ج۱، ص۲۸۴.
[۳۱] اخبار مکه، فاکهی، ج۱، ص۳۴۲.
نباتة بن عبدالله حمانی معروف به ابوالاسد از مردم دینور
[۳۳] الاعلام، زرکلی، ج۸، ص۷.
و ابونخیله ابوالجنید بن زائده (م. ۱۴۵ق.) از شاعران مشهور
[۳۵] الاعلام، زرکلی، ج۸، ص۱۵.
[۳۶] الاصابه، ابن حجر عسقلانی، ج۲، ص۴۷۴.
و شخصیت‌های بنی حمان هستند. ابوالحسین علی بن محمد افوه حمانی (م. ۳۰۱ق.) از همین خاندان، در وصف امام علی علیه‌السّلام و روز غدیر سروده‌ای دارد.
[۳۹] الغدیر، علامه امینی، ج۳، ص۲۷۴.
[۴۰] علی فی الکتاب و السنة و الادب، ج۴، ص۶۹-۷۰.
حصین بن مشمت از جمله صحابه‌ای است که پس از بیعت با رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آبی را به عنوان اقطاع از او دریافت کرد.
[۴۲] الامکنة و المیاه، اسکندری، ج۲، ص۴۶.
نیز محرز بن ورز بن عمران بن شعیب از محدثان است و به بنی حمان نسب می‌برد.


اخبار مکه: الفاکهی (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۱۴ق؛ الاستیعاب: ابن عبدالبر (م. ۴۶۳ق.) ، به کوشش البجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق؛ الاشتقاق: ابن درید (م. ۳۲۱ق.) ، به کوشش عبدالسلام، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۱ق؛ الاصابه: ابن حجر العسقلانی (م. ۸۵۲ق.) ، به کوشش علی معوض و عادل عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق؛ الاعلام: الزرکلی (م. ۱۳۹۶ق.) ، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۹۹۷م؛ اعیان الشیعه: سید محسن الامین (م. ۱۳۷۱ق.) ، به کوشش حسن الامین، بیروت، دار التعارف؛ الاغانی: ابوالفرج الاصفهانی (م. ۳۵۶ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۱۵ق؛ الاماکن: محمد الحازمی (م. ۵۸۴ق.) ؛ الامکنة و المیاه: نصر بن عبدالرحمن الاسکندری (م. ۵۶۱ق.) ، ریاض، مرکز البحوث و الدراسات الاسلامیه، ۱۴۲۵ق؛ انساب الاشراف: البلاذری (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق؛ الانساب: عبدالکریم السمعانی (م. ۵۶۲ق.) ، به کوشش عبدالرحمن، حیدرآباد، دائرة المعارف العثمانیه، ۱۳۸۲ق؛ تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر: الذهبی (م. ۷۴۸ق.) ، به کوشش عمر عبدالسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۱۰ق؛ جمهرة انساب العرب: ابن حزم (م. ۴۵۶ق.) ، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق؛ شفاء الغرام: محمد الفاسی (م. ۸۳۲ق.) ، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۱ق؛ الصحاح: الجوهری (م. ۳۹۳ق.) ، به کوشش العطار، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۴۰۷ق؛ علی فی الکتاب و السنة و الادب: حسین الشاکری، قم، مؤلف، ۱۴۱۸ق؛ الغدیر: الامینی (م. ۱۳۹۰ق.) ، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۶ش؛ اللباب فی تهذیب الانساب: ابن اثیر (م. ۶۳۰ق.) ، به کوشش احسان عباس، بیروت، دار صادر؛ مراصد الاطلاع: صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی (م. ۷۳۹ق.) ، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق؛ معجم البلدان: یاقوت الحموی (م. ۶۲۶ق.) ، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م؛ معجم قبائل العرب: عمر کحاله، بیروت، الرساله، ۱۴۰۵ق؛ مناقب آل ابی طالب: ابن شهرآشوب (م. ۵۸۸ق.) ، به کوشش گروهی از اساتید نجف، نجف، المکتبة الحیدریه، ۱۳۷۶ق.


۱. انساب الاشراف، بلاذری، ج۱۲، ص۳۷۴.    
۲. جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ص۲۱۳.    
۳. جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ص۲۲۰.    
۴. تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۱۲، ص۹۳.
۵. الاشتقاق، ابن درید، ص۲۴۶.    
۶. جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ص۲۱۳.    
۷. جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ص۲۲۰.    
۸. معجم قبائل العرب، عمر کحاله، ج۱، ص۲۹۵.    
۹. انساب الاشراف، بلاذری، ج۱۲، ص۳۷۴.    
۱۰. معجم البلدان، یاقوت حموی، ج۲، ص۳۰۰.    
۱۱. الانساب، سمعانی، ج۴، ص۲۳۶.    
۱۲. اللباب، ابن اثیر، ج۱، ص۳۸۶.    
۱۳. الغدیر، علامه امینی، ج۳، ص۵۷.    
۱۴. اعیان الشیعه، محسن امین، ج۶، ص۲۲۵.    
۱۵. اخبار مکه، فاکهی، ج۵، ص۱۵۲.
۱۶. شفاء الغرام، محمد الفاسی، ج۲، ص۳۶.    
۱۷. معجم البلدان، یاقوت حموی، ج۱، ص۲۱۹.    
۱۸. الصحاح، جوهری، ج۳، ص۱۲۶۴.    
۱۹. الانساب، سمعانی، ج۱، ص۲۹۸، «پاورقی».    
۲۰. الاماکن، محمد الحازمی، ص۸۷.
۲۱. معجم البلدان، یاقوت حموی، ج۲، ص۳۰۰.    
۲۲. مراصد الاطلاع، صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی، ج۱، ص۴۲۳.    
۲۳. معجم البلدان، یاقوت حموی، ج۲، ص۳۰۰.    
۲۴. الغدیر، امینی، ج۳، ص۵۷.    
۲۵. الانساب، سمعانی، ج۴، ص۲۳۶.    
۲۶. اللباب، ابن اثیر، ج۱، ص۳۸۶.    
۲۷. تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۱۲، ص۹۳، «پاورقی».
۲۸. معجم قبائل العرب، عمر کحاله، ج۱، ص۲۹۵.    
۲۹. الاماکن، محمد حازمی، ص۸۷.
۳۰. اخبار مکه، فاکهی، ج۱، ص۲۸۴.
۳۱. اخبار مکه، فاکهی، ج۱، ص۳۴۲.
۳۲. الاغانی، ابوالفرج اصفهانی، ج۱۴، ص۳۴۰.    
۳۳. الاعلام، زرکلی، ج۸، ص۷.
۳۴. انساب الاشراف، بلاذری، ج۱۲، ص۳۷۵.    
۳۵. الاعلام، زرکلی، ج۸، ص۱۵.
۳۶. الاصابه، ابن حجر عسقلانی، ج۲، ص۴۷۴.
۳۷. المناقب، ابن شهر آشوب، ج۲، ص۱۴۷.    
۳۸. الغدیر، علامه امینی، ج۳، ص۵۷.    
۳۹. الغدیر، علامه امینی، ج۳، ص۲۷۴.
۴۰. علی فی الکتاب و السنة و الادب، ج۴، ص۶۹-۷۰.
۴۱. الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۳۵۴.    
۴۲. الامکنة و المیاه، اسکندری، ج۲، ص۴۶.
۴۳. جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ص۲۲۰.    



حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله«بنی‌ حمّان».    



جعبه ابزار