• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بوعنانیه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



بوعِنانیه ، مشهورترین مدرسة دورة مرینیان (قرن هشتم ) در فاس مراکش می باشد. بنای این مدرسه که «متوکلیه » نیز نامیده شده، به دستور سلطان ابوعِنان فارس بن ابی الحسن مرینی در ۲۸ رمضان ۷۵۱ آغاز شد و در اواخر شعبان ۷۵۶ پایان یافت. ابوعنان که خود مردی عالم و فقیه بود، این مدرسه را برای تدریس علوم و اقامة نماز جمعه ساخت (محمد عبدالرحیم غُنَیمه، ص ۱۶۳؛ عبدالهادی تازی، ج ۲، ص ۳۶۳) و مقدمات ادارة آن از جمله حقوق کارکنان، تهیة غذای طلاّب و بقیة هزینة آنها را فراهم کرد. در این مدرسه، دو شبستان به درس فقه و نحو اختصاص داشت. از جمله استادان آن ابوالعباس مقَّری بود. (عبدالهادی تازی، ج ۲، ص۳۶۴)

نقشة این مسجد ـ مدرسه، مانند بقیة بناهای مشابه در آن دوره ، شامل صحنی مستطیل شکل با ساختمانی دوطبقه در اطراف آن و حوضی در وسط است. این بنا دو ورودی بزرگ و کوچک دارد. درِ بزرگتر در محوطه ای سرپوشیده (هشتی ) باگنبدی هرمی شکل واقع شده که در کمتر مدارس مراکش دیده می شود.(عبدالهادی تازی، ج ۲، ص۳۶۴) دو رشته پلکان این در را به صحن متصل می کند. داخل صحن و در دو طرف همین ورودی حجره های طلاّ ب واقع شده است. (عبدالهادی تازی، ج ۲، ص۳۶۴) در ضلع دیگر صحن ـ مقابل حجره هاـ شبستان اصلی نماز قرار دارد. در این شبستان جوی آبی جاری است که از زیر دو پل عریض می گذرد، و این در مدارس فاس بی نظیر است. (عبدالهادی تازی، ج ۲، ص۳۶۴) در تنها منار این مدرسه ساعت آبی منحصر به فردی نصب شده که یکی از منجمان دربار آن را ساخته است و زنگی دارد که حیات دینی شهر با آن تنظیم می شود.

کاشیکاری ، مقرنس کاری ، گچبریهای ظریف و چوبهای کنده کاری شدة بسیاری که در این بنا به کار رفته ، این مدرسه را به صورت یکی از زیباترین مدارس مراکش درآورده است . دیوارها کاشیکاریهایی با قاب بندهای تزیینی گچی دارند. مقرنسها بخش فوقانی پنجره ها را پوشانده اند، با سایبانهای چوبی کنده کاری شده محافظت می شوند. استفاده از پوششهای چوبی به همراه گچبریها که شیوه ای متداول در مدارس فاس است ، در این بنا هم دیده می شود. جدارهای مشبک و درهای منبت کاری شده ، صحن را از راهروی که به حجره های طلاب راه دارد، جدا می سازد(هانری مارتن، ص ۲۱۵) صحن مدرسه با سنگ مرمر فرش شده و درها با پوششی برنزی تزیین گردیده است.

منابع:
(۱) عبدالهادی تازی ، جامع القرویین ، بیروت ۱۹۷۲ـ۱۹۷۳؛
(۲) محمد عبدالرحیم غُنَیمه ، تاریخ دانشگاههای بزرگ اسلامی ، ترجمة نورالله کسائی ، تهران ۱۳۷۲ ش ؛
(۳) ارنست کونل ، هنر اسلامی ، ترجمة هوشنگ طاهری ، تهران ۱۳۵۵ ش ؛
(۴) هنر اسلامی ، زیر نظر هانری مارتن ، در سبک شناسی هنر معماری در سرزمینهای اسلامی ، ترجمة پرویز ورجاوند، تهران ۱۳۶۸ ش ؛



جعبه ابزار