بکیر بن وشاح (خام)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بُکَیربن وِشاح (وَسّاج ) ، والی خراسان در آغاز خلافت عبدالملک بن مروان . او پیش از آن نیابت عبدالله بن خازم •
را داشت که خود از جانب عبدالله بن زبیر ـ معارض خلافت اموی ـ والی خراسان بود. بکیر، تمیمی و از قبیلة بنوسعد بود، و در دوران پر آشوب شورشهای تمیمیان در خراسان درخشید؛ چه آنگاه که فرماندهی سپاهیان محمدبن عبدالله بن خازم را در هرات به عهده داشت ، چه زمانی که والی خراسان ، پس از بازگرفتن مرو از دست شورشیان ، او را نمایندة آن شهر کرد. در ۷۲، پیروزیهای خلیفه عبدالملک ، که سلطة خود را در عراق و عربستان استحکام کامل می بخشید، فرصت آن را فراهم آورد که بکیر به نوبة خود، اسماً والی مرو شود، و با اعمال زور، قدرت خود را جایگزین قدرت ابن خازم سازد، که نخست از قبول اطاعت امویان سرباز زده و چندی بعد هم ، هنگام گریز به
سوی ترمذ کشته شده بود. با اینهمه ، چون تمیمیان به جنگ داخلی تمام عیاری دست زدند، اغتشاشات در آن ناحیه ادامه یافت . بکیر از ولایت خراسان خلع شد و در عوض به ولایت طُخارستان منصوب گردید، و در ۷۴، ناگزیر جای خود را به امیّة بن عبدالله بن خالد قریشی واگذاشت که از طرف خلیفه
به آن ناحیه گسیل شده بود و بنا بر برخی منابع ، حتی از
۷۲، نامزد آن مقام شده بود. در اوضاع و احوالی که جزئیات آنها به اختلاف روایات متفاوت است ، امیر مخلوع ( بُکیر ) ، غیبت حاکم جدید را که به جنگ مردم بخارا رفته بود، غنیمت شمرد و در ۷۷ اهالی مرو را به نفع خویش شوراند، و امیّه را وادار ساخت که به سرعت تمام باز گردد و شهر شورش زده را محاصره کند. سرانجام ، پیمان تسلیم شهر در وضعی که برای بکیر
مایة سرافرازی بسیار بود، بسته شد. اما او دست از توطئه بر نداشت ، و عاقبت نیز در همان سال ، به دست یکی از دشمنانش ، فریبکارانه ، به قتل رسید.
منابع :
(۱) احمدبن یحیی بلاذری ، فتوح البلدان ، چاپ دخویه ، لیدن ۱۸۶۶، ص ۴۱۵ـ۴۱۷؛
(۲) محمدبن جریر طبری ، تاریخ الرسل و الملوک ، چاپ دخویه ... ( و دیگران ) ، لیدن ۱۸۷۹ـ۱۹۰۱، فهرست ؛
(۳) احمدبن اسحاق یعقوبی ، البلدان ، چاپ دخویه ، لیدن ۱۸۹۲، ص ۲۹۹؛
(۴) همو، تاریخ ، چاپ هوتسما، لیدن ۱۸۸۳، ج ۲، ص ۳۲۴؛
(۵) Leone Caetani, Chronographia islamica , ۸۴۹, ۸۵۹, ۸۷۷, ۹۱۵, ۹۲۱;
(۶) J. Wellausen, Das arabische Reich , Berlin ۱۹۰۲, ۲۶۰-۲۶۳.
/ سوردل و تومین ( د. اسلام ) /
