تبیع بن عامر حمیری خام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تُبَیع بن عامر حِمْیَری (ابو عامرِ حِمْصی ) ، محدّث قرن اول . وی اهل حمص شام و در اصل از یهودیان حِمْیر و ربیب (فرزندِ همسرِ) کعب الاحبار بود. برای او کنیه های متعددی ذکر کرده اند که از آن میان «ابوعُبَیْد» (یا ابوعُبَیْده ) مشهور است. (ذهبی ، ج ۴، ص ۴۱۳؛ دارقطنی بغدادی ، ج ۱، ص ۲۹۵)
تبیع از مُخَضرمین بود و برخی مانند مَزّی (مَزّی ، ج ۴، ص ۳۱۴) از وی با عنوان «دلیلاً لِلنبّی » یاد کرده اند. پیامبر اکرم او را به اسلام دعوت کرد؛ اما وی در زمان حیات آن حضرت اسلام نیاورد و پس از رحلت پیامبر اکرم ، در زمان خلافت ابوبکر (۱۱ـ۱۳) و به گفته بعضی ، عُمَر مسلمان شد. (سیوطی ، ج ۱، ص ۱۷۸؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق ، ج ۱۱، ص ۲۶؛ ابن عساکر، مختصر تاریخ دمشق ، ج ۵، ص ۳۰۱ـ ۳۰۲؛ ذهبی ، ج ۴، ص ۴۱۳) تبیع در زمان خلافت عثمان و حکومت معاویه بر شام (۲۳ـ۳۵) همراه لشکر مسلمانان به فرماندهی جُنادة بن ابی امیه برای تسخیر جزیره رودِس در دریای اژه به آنجا رفت و در همان زمان از مجاهدبن جَبْر، عالم و محدّث بزرگ تابعی ، قرآن آموخت. (مزّی ، ج ۴، ص ۳۱۳؛ ذهبی ، ج ۴، ص ۴۱۳؛ ابن عساکر، ج ۵، ص ۳۰۲)
تبیع از کعب الاحبار و ابودرداء حدیث شنید و کسانی چون مجاهدبن جَبْر، جریربن زید، رشدبن کَیْسان ، ولیدبن عامر یَزَنی از او حدیث روایت کرده اند (ابن حبّان ، ج ۶، ص ۱۲۲؛ مزّی ، ج ۴، ص ۳۱۳ـ۳۱۴). در برخی منابع او را از طبقه اول و در برخی دیگر از طبقه دوم تابعین شام دانسته و گاه از طبقه علیای تابعین در حِمْص به شمار آورده اند. (ابن سعد، ج ۷، ص ۴۵۲؛
(سیوطی ، ج ۱، ص ۱۷۸؛ ابن حجر عسقلانی ، ج ۱، ص ۱۸۷) تبیع در ۱۰۱ در اسکندریه درگذشت. (ذهبی ، ج ۴، ص ۴۱۴؛ ابن عساکر، ج ۵، ص ۳۰۳) برخی منابع پیشگوییهایی (مَلاحم ) به او نسبت داده اند. (ابن اثیر، ج ۴، ص ۲۹۸؛
ذهبی ، ج ۴، ص ۴۱۳ـ ۴۱۴)
منابع :
(۱) ابن اثیر، الکامل فی التاریخ ، (بیروت )؛
(۲) ابن حبّان ، کتاب الثّقات ، حیدرآباد دکن ۱۳۹۳ـ ۱۴۰۳/ ۱۹۷۳ـ۱۹۸۳؛
(۳) ابن حجر عسقلانی ؛
(۴) ابن سعد، الطبقات الکبری ، چاپ احسان عباس ، بیروت ( بی تا. ) ؛
(۵) ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق ، چاپ علی شیری ، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/ ۱۹۹۵ـ۲۰۰۰؛
(۶) ابن عساکر، مختصر تاریخ دمشق ، لابن منظور، ج ۵، چاپ مأمون صاغرجی و احمد حمّامی ، دمشق ۱۴۰۴/ ۱۹۸۴؛
(۷) علی بن عمر دارقطنی بغدادی ، المؤتلف والمختلف ، چاپ موفق بن عبداللّه بن عبدالقادر، بیروت ۱۴۰۶/ ۱۹۸۶؛
(۸) ذهبی ؛
(۹) عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی ، حسن المحاضرة فی تاریخ مصر و القاهرة ، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم ، ج ۱، ( قاهره ) ۱۳۸۷/۱۹۶۷؛
(۱۰) یوسف بن عبدالرحمان مزّی ، تهذیب الکمال فی اسماء الرّجال ، چاپ بشار عوّاد معروف ، بیروت ۱۴۰۳ـ۱۴۰۵/ ۱۹۸۳ـ ۱۹۸۵.
